Kitoblar

XAMSA

Mazkur kitobda Alisher Navoiy “Xamsa”sidagi barcha dostonlarning mazmuni bayon qilingan. Ularda shoir tomonidan tasvirlangan turli voqea-hodisalar aks ettirilgan, faqat kirish qismlari, me’yoridan cho’zilib ketgan manzaralar, monologlar biroz qisqartirilgan. Navoiy dostonlarining ushbu nasriy talqini alloma shoirimizning turkiy she‘riyat gultoji hisoblanmish “Xamsa” dostonlarini anglab olishingizga yordam beradi, deb o‘ylaymiz.

ZULMAT ICHRA NUR

O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2017 –yil 13- sentyabrda ‘‘Kitob mahsulotlarini nashr etish va tarqatish tizimini rivojlantirish, kitob mutolaasi va kitobxonlik madaniyatini oshirish hamda targ’ib qilish bo’yicha kompleks chora- tadbirlar dasturi to’g’risida‘‘gi qarorida yosh avlodning ma’naviy-intellektual salohiyati, ong-u tafakkuri va dunyoqarashini yuksaltirishda, ona Vatani va xalqiga muhabbat va sadoqat tuyg’usi bilan yashaydigan barkamol shaxsni tarbiyalashda beqiyos ahamiyatga ega bo’lgan kitobxonlik madaniyatini oshirishga alohida e’tibor qaratilgan. Ulug’ adib - Mirkarim Osimning ‘‘Zulmat ichra nur”qissasini mutolaa qilgan yosh kitobxonlar ma’naviy olami shunga yarasha bo’ladi. Alisherning nihoyatda o’tkir zehnli bo’lgani, o’qish va yozishni juda erta o’rganib olgani, eng muhimi – bolaligidan she’riyatga, adabiyotga g’oyat qiziqqani haqida tarixiy asarlar guvohlik beradi. ‘‘Zulmat ichra nur” qissasida biz Alisherni to’rt yoshligidanoq yaqindan tanib boramiz. Ushbu qissani to’liq o’qisangiz, Alisher Navoiy bobomizning naqadar chuqur aql, tajriba egasi bo’lganini, u kishi oddiy dehqon bilan ham, zamona podshohlari bilan ham bemalol til topishib, murakkab muammolarni oqilona hal etganini bilib olasiz. Ushbu nashrning o’ziga xos jihatlaridan biri shundaki, hozirgi davr kitobxonlarining talab va iltimoslariga asosan asarga qo’shimcha iqtibos va izohlar kiritildi va hozirgi o’zbek adabiy tili qoidalari asosida qayta tahrirlandi.

ZAMONAMIZ QAHRAMONI

Zamonamiz qahramoni; qissa.

MURDALAR GAPIRMAYDILAR

‘‘Agronom yigitning suvga cho’kib o’lgani haqidagi ma’lumotni o’qigan boshliq ajablandi; ‘‘Suvga yaqinlashishga qo’rqadigan, suzishni bilmaydigan odam qanday qilib suvga cho’kib ketishi mumkin? Chindan ham baxtsiz hodisami yo…. ‘‘ ‘‘Charxpalak ‘‘qissasini o’qigan kitobxon shu kabi savollarga javob topadi. Hech qanday zulm jazosiz qolmaydi. ‘‘Murdalar gapirmaydilar‘’ qissasida ana shu hayot falsafasi haqida fikr yuritiladi.

CHINOR

Inson hayoti barcha nuqson-u kamchiliklari, imkon va imkonsizliklari, xatolari, aqliy va jismoniy kuchi va kuchsizliklari ro‘yi –rost ko‘rsatilgan o‘lmas asar. Asqad Muxtorning bu romani sharq adabiy an‘analarini eslatuvchi yangi bir shaklda yozilgan. Chinorning azim shoxlariday har tomonga tarvaqaylab ketgan qissalar jonli voqelikni aks ettirsa, uning teran ildizlari –hikoyatlar yaqin o’tmish haqida, rivoyatlar esa pildirab uchgan yaproqlar singari yengil, ular badiiy tafakkur qanotida qadim afsonalarga borib tutashadilar…. Bularning hammasi ham bir o‘zbek oilasi haqida. Bu oila katta, qadimiy, madaniy, mehnatkash va shu ma‘noda ‘‘tagli- zotli‘‘ . Uning har bir a‘zosi xalq hayotida ma ‘lum bir mas ‘uliyatli yukni o’z zimmasiga olgan. Jonajon tuproqqa chuqur tomir yoygan, baquvvat va qadimiy Chinor mangulik ramzi , xalqimiz timsolidir. Oila boshi Ochil buvaning safari bilan shartli ravishda o‘zaro bog‘langan qissalarning har biri mustaqil axloqiy -estetik fikrni ilgari suradi. Hikoyatlar va rivoyatlar esa bu fikrni quvvatlab, yanada mustahkamlaydi.

OT KISHNAGAN OQSHOM

Tabiat va inson … Tabiat va inson o‘rtasida ko‘zga ko‘rinmas uzviy birlik bor . Ana shu bog‘liqlik, birlik O‘zbekiston xalq yozuvchisi , Abdulla Qodiriy nomidagi Davlat mukofoti sovrindori Tog‘ay Murod ‘‘Ot kishnagan oqshom’’ qissasida mohirona tasvirlab bergan. Qo‘lingizdagi kitob xalqimiz ko‘nglidan mustahkam o‘rin egallagan , chet tillarga tarjima qilinib , dovruq qozongan mashhur ‘‘ Ot kishnagan oqshom” qissasidan tashkil topdi. Siz ushbu kitobni qo‘lga olib , o‘qiy boshlarkansiz , beixtiyor asarda tasvirlangan Ziyodulla kal va ajoyib oti Tarlon bilan birga ko‘pkarilarda qatnashasiz , or- nomus vijdon va mardlik , halollik kabi asl insony tuyg‘ularga oshno bo‘lasiz.

Аҳмад Яссавий.Хикматлар

Ўзбек адабиётининг улкан намоёндаларидан бири Аҳмад Яссавий 12- асрда яшаб ижод этди

Alkimyogar

Odamzodning bu dunyodagi yakka-yu yagona, oliy vazifasi - O'z Taqdirini ro'yobga chiqarishga erishuvidir... Barcha odamlar yoshlik paytlarida o'z taqdirlarini biladilar... Ammo fursat o'tishi bilan sirli bir kuch ularni O'z Taqdirlarini ro'yobga chiqarish imkonsiz ekanligiga ishontira boradi. Bu sirli qudrat inson zotiga g'animday tuyiladi, aslida esa o'z taqdirini qanday ro'yobga chiqarish Yo'lini xuddi ana shu qudrat ko'rsatib beradi. U insonning ruhini va erkini o'sha buyuk vazifaga tayyorlaydi. Bu kurrayi zaminida oliy bir haqiqat mavjud: qachonki sen nimanidir astoydil istasang, albatta unga erishasan, chunki bunday istak Olamning ruhida dunyoga kelgan bo'ladi. Sen yer yuzida xuddi ana shuning uchun yaratilgansan. "Alkimyogar" romani zamiridagi ushbu hikmat o'tmishda o'tmagan yoxud rivoyat qahramoni bo'lgan kimningdir hayotigagina taalluqli emas, bu siz-u biz uchun ham, bizdan keyingilar uchun ham o'tilajak Yo'ldir. Balki bugun bu kitobning dunyodagi 120 mamlakatda sevib o'qilayotgani ham, Paulo Koeloning dunyoning eng mashhur yozuvchisiga aylangani ham bejiz emasdir. "Alkimyogar" haqida gapirganda Richard Baxning "Jonatan ismli chag'alay", "Tasavvurlar" yoki Ekzyuperining "Kichik shaxzoda" singari ertak-rivoyatlarini eslamaslikning sira ham iloji yo'q. Ammo "Alkimyogar" ularning hech biriga o'xshamaydi.

O'nta negr bolasi

Agata Kristi nomini alohida tanishtirishga hojat yo'q. Adabiyot ahli tomonidan haqli ravishda detektiv janrining yetakchilaridan biri sifatida tan olingan. Uning mazkur asarida ham kitobxon sirli va qiziqarli olamga sayohat qilishi muqarrar. Muallifning o'zi aynan shu asarini eng yaxshisi deya e'tirof etgani ham bejiz emas. Ushbu asarda bir-biriga hech qanday aloqador bo'lmagan o'nta odam xilvat oroldagi uyga keladi. Sirli taklifnoma bilan ularni bu yerga kim chaqirdi? Yaxshi detektiv ixlosmandlarining yuragi darrov shuv etib ketadigan manzara. Dunyodan ajrab qolgan bo'm- bo'sh orol, ko'p xonali, zimiston yo'lakli katta sirli uy va Zanjilar orolining sohibi taklifiga ko'ra uyga kelgan o'nta odam. Bu yerda ularni qulay shart-sharoitlar, mazali taom vashinam yotoqxo alar kutib turibdi. Lekin havas qigudek mehmondo'stlik tez orada sarobga aylanib, mehmonlar savdoyi qotil qurgan tuzoqqa tushib qolgani ma'lum bo'ladi. Ular orolning toshloq zaminiga qadam qo'ygan zahoti tuzoq yopilgan. Oroldan qochishning iloji yo'q. Borchani shubha-gumon chulg'ab olgan. Chehralarda ajal soyasi. Qo'rquv va dahshat. Faqatgina bolalar sanoq she'ri va mitti negr bolalari tugashi bilan bu dahshatli o'yinga ham xotima yasaladi. Biroq nega? Ularni birin-ketin eng g'ayrioddiy yo'llar bilan o'ldirish kimga kerak? Nima uchun sodir bo' layotgan voqealarning bari quvnoq bolalar she'ri bilan shambarchas bog'liq? Nahotki bu jumboqning yechimi topimasa, nahotki o'limga mahkum bo'lsa? Lekin nima uchun? Ular rostdan ham aybdormi?

Kichkina Shahzoda

Antuan de Sent-Ekzyuperi — XX asr adabiyotining yirik namoyondalaridan biri, mohir uchuvchi, shoir va yozuvchi, yosh-u qarining sevimli asari "Kichkina Shahzoda" ning muallifi. "Uchuvchi" (1926), "Janubga xat" (1929), "Tungi parvoz" (1931), "Bashar sayyorasi" (1939), "Harbiy uchuvchi" (1942), "Istehkom" (1948), "Yoshlik maktublari" (1953) kabi asarlar Antuan de Sent-Ekzyuperining qalamiga mansubdir. Antuan de Sent-Ekzyuperining asarlari dunyoning 200 tiliga tarjima qilingan. Jumladan, "Kichkina shahzoda" asari Xayriddin Sultonov tomonidan va "Istehkom" qissasidan parcha Abdug'opir Qosimov tomonidan o'zbek tiliga tarjima qilingan. Ushbu kitob Antuan de Sent-Ekzyuperining o'zbek tilida chop etilayotgan yangi to'plamidir. Asar keng kitobxonlar ommasiga mo'ljallangan.

Donishmand Sizif

Yunon afsonalarida Olimp ma'budlariga qarshi isyoni sababli toki qiyomatgacha og'ir xarsangni baland cho'qqiga dumalatib chiqarishdek befoyda va og'ir mehnatga mahkum qilingan Korinf hokimi Sizif haqida jahon adabiyotida ko'plab asarlar yaratilgan. Ushbu roman qahramoni bo'lgan Sizif siymosida sabr-toqat, irodasi va kurashi bilan o'tib bo'lmas mashaqqatlardan ustun kelib, cho'qqini zabt etgan muzaffar inson yoki mashaqqatlar mahsuli bo'lgan donishmand gavdalanadi. Zamonaviy nasrimizda paydo bo'lgan yana bir ajoyib romanni o'quvchilarga tavsiya etmoqdamiz.

O'zbegim

Ushbu to'plam o'zbek adabiyotining zabardast vakili, O'zbekiston xalq shoiri, O'bekiston, O'zbekiston qahramoni Erkin Vohidovning she'r, doston, hajviya, muxammas va tarjimalaridan tarkib topdi. Erkin Vohidov qalamiga mansub bir asarning she'rlarini saralashga hojat yo'q: qaysi satrni o'qimang, kitobga kiritgingiz, mutolaaga kirishgan o'quvchiga xoh katta yoshli, xoh bugungi davr farzandi bo'lsin, shoir ijodini taqdim etgingiz, she'rlar zamiridagi faqat so'z san'atkorigagina xoos bo'lgan haqiqatlardan boxabar etgingiz keladi. "O'zbegim" nomi bilan nashr etilayotgan ushbu she'riy to'plam ham adabiyot ixlosmandlariga manzur bo'lishiga ishonamiz.

Boburnoma

"Boburnoma" — o'zbek mumtoz adabiyotidagi bebeho asarlar qatoridan munosib o'rin egallab turgan asar sifatida e'tirof etiladi. Unda Markaziy Osiyo, Afg'oniston, Hindiston va Eron xalqlari tarixi, jug'rofiyasiga oid qimmatli ma'lumotlar o'rin egallagan. Asarning o'sha davr o'zbek adabiy tilining yorqin namunasi sifatidagi qadri, qimmati hamon o'z ahamiyatini yo'qotmagan.

Sarbadorlar

O'zbek xalqi yozuvchisi,Davlat mukofoti laureatiMuhammad Alining"Sarbadorlar" (1989) Tarixiy roman-dilogiyasida xalqimizning XIV asr ikkinchi yarmida Samarqandda yuz bergan sarbadorlar xalq ozodlik harakati bilan bog'liq voqealar qalamga olingan. Dilogiyada Abu Bakr Kalaviy, Xo'rdak Buxoriy, Mavlonozoda, Amir Temur, Amir Husayn singari tarixiy shaxslar ishtirok etadi. Unda o'zbek prozasida ilk marta Sohibqiron Amir Temur obrazi yaratilgani diqqatga sazovordir. Asar shirali til bilan yozilgan, katta qiziqish bilan o'qiladi.

O'n besh yoshli kapitan

Asrlar osha qo'lgan qoymay o'qib kelinayotgan mazkur asarda o'n besh yoshli kapitan - Dik Sendning bir-biridan qiziqarli sarguzashtlari qalamga olinadi. Janubiy Afrikada xunrezliklari, qullar savdosi bilan bog'liq ayanchli voqealar, turli xavf- xatarlarda qolgan kapitan Dik va sayohatchi do'stlari - xizmatchi Gerkules, missis Ueldon va uning kichik o'g'li Jek, xayolparast olim Benedikt tog'aning boshidan kechirganlari o'quvchini befarq qoldirmaydi.

Алишер Навоий асарлари тилининг изоҳли луғати,том-2

Алишер Навоий асарлари тилининг изоҳли луғати 1-том

Бадойиъ ул бидоя

Саргардонлик

Сиз трилогиянинг бу қисмида ўз ҳақ-ҳуқуқи йўлида курашга отланаган қозоқ халқинингуқубатли ҳаёти била танишасиз, асарнинг биринчи китобидаёқ халқнинг сизнинг кўнглингизга яқин бўлиб қолган Эломон

Мотам

Эътиборингизга ҳавола этилаётган ушбу романда Жўфи исмли ёшгина жувоннинг бошига тушган мусибатлар ҳикоя қилинади Ҳали ўн гулидан бир гули очилмаган Жўфи эрининг фожеафий ҳалокатидан сўнг қўлида ёш гўдаги билан қолади