Kitoblar

O'zbekiston Respublikasi jinoyat huquqi kursi 1 Tom

Saylov huquqi

Saylov huquqi bo'yicha tayyorlangan darslik oliy o'quv yurtlarining bakalavr bosqichi ta'lim standartlari asosida yaratilgan. Darslikda saylov huquqi fani predmeti doirasiga kiruvchi mavzular yoritilgan. Darslikning tuzilishi (tizimi) mamlakatimizda amalga oshirilayotgan demokratik islohotlar izchilligi, O'zbekiston Respublikasining Konstitutsiyasi va saylov qonunchiligiga muvofiq saylovlarni tashkil etish jarayonlari va o'tkazish bosqichlari ketma-ketligiga mos keladi. Unda Konstitutsiya va milliy saylov qonunchiligiga 2018-yil fevraliga qadar kiritilgan barcha so'nggi o'zgarishlar e'tiborga olingan. Darslik oliy o'quv yurti talabalari uchun mo'ljallanib, undan boshqalar ham hozirgi zamon saylov huquqi nazariyasi va saylov jarayonlarini o'rganishda foydalanishlari mumkin.

Fuqarolik protsessual huquqi

O'zbekistonda sud hujjatlari va boshqa organlar hujjatlarini ijro etishning tashkiliy masalalari, sud hujjatlari va boshqa organlar hujjatlarini davlat ijrochilari tomonidan majburiy ijro etish huquqiy asoslari hamda tartibi, ijro hujjatlarida qo'yiladigan talablar, ijro ishi yuritishida ishtirok etuvchi shaxslar, ijro hujjatlarini ijroga qaratish tartibi, ularni majburiy ijro etish asosi va choralari, undiruvning qarzdorning mol-mulkiga, ish haqi va unga tenglashtirilgan to'lovlarga qaratilishi, mulkiy xususiyatlarga ega bo'lmagan nizolar bo'yicha ijro hujjatlarini ijro etish, ijro ishi yuritishning boshqa xususiyatlari, davlat ijrochisining maqomi kabi masalalar yoritib berilgan.

Ijro ishi yuritish

Ushbu darslikda ijro ishi yuritish fanining tushunchasi, predmeti va tizimi, O'zbekistonda sud hujjatlari va boshqa organlar hujjatlarini ijro etishning tashkiliy masalalari, sud hujjatlari va boshqa organlar hujjatlarini davlat ijrochilari tomonidan majburiy ijro etish huquqiy asoslari hamda tartibi, ijro hujjatlarida qo'yiladigan talablar, ijro ishi yuritishida ishtirok etuvchi shaxslar, ijro hujjatlarini ijroga qaratish tartibi, ularni majburiy ijro etish asosi va choralari, undiruvning qarzdorning mol-mulkiga, ish haqi va unga tenglashtirilgan to'lovlarga qaratilishi, mulkiy xususiyatlarga ega bo'lmagan nizolar bo'yicha ijro hujjatlarini ijro etish, ijro ishi yuritishning boshqa xususiyatlari, davlat ijrochisining maqomi kabi masalalar yoritib berilgan. Darslik huquqshunoslik mutaxassisligi bo'yicha ta'lim olayotgan talabalarga, shuningdek ijro ishi yuritish bilan qiziquvchi keng kitobxonlar doirasiga mo'ljallangan.

Mehnat huquqi

Ushbu darslikda bozor iqtisodiyoti munosabatlari rivojlanib borayotgan sharoitda mehnat sohasidagi ijtimoiy aloqalarni huquqiy tartibga solish, mehnat bozori va uni boshqarish, ish beruvchi va xodimlar oʻrtasidagi mehnat-huquqiy aloqalar, fuqarolarning eng asosiy ijtimoiy-iqtisodiy huquqlaridan biri bo'lgan mehnat qilish huquqini ro'yobga chiqarish va himoyalash kabi ko'plab mavzular yoritilgan.

Jinoyat huquqi

«Jinoyat huquqi fani darsligining yozilishidan maqsad talabalarda chu- qur nazariy bilimlarni shakllantirish hamda shu asosda huquq-tartibot va sud organlarining bo'linmalari va xizmatlariga yuklangan vazifalarni samarali hal qilish uchun zarur bilim va ko'nikmalarni berishdan iborat. Ushbu darslik jino- yat huquqi tushunchasi, vazifalari va prinsiplari, jinoyat qonuni, jinoiy javob- garlik, jinoyat tushunchasi, jinoyat tarkibi, tugallanmagan jinoyatlar, jino- yatda ishtirokchilik, bir qancha jinoyatlar, qilmishning jinoiyligini istisno qi- luvchi holatlar, jazo va uning maqsadlari, jazo tizimi va turlari, jazoni tayin- lash, jinoiy javobgarlik va jazodan ozod qilish, tibbiy yo'sindagi majburlov choralari, voyaga yetmaganlar jinoiy javobgarligi xususiyatlari, jinoyat hu- quqi Umumiy qismi tushunchasi haqida mustahkam bilimlar va jinoyat huqu- qining boshqa institutlarini o'z ichiga olgan.

Fuqarolik huquqi (Maxsus qism)

O'zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi, Fuqarolik kodeksi va boshqa qonun hujjatlari asosida yozilgan ushbu kitob fuqarolik huquqining muhim institutlari shartnomalar va shartnomalardan tashqari vujudga keladigan majburiyatlar, intellektual mulk huquqi, vorislik huquqi kabi masalalarga bag'ishlangan bo'lib, yuridik kollejlar va huquq asoslari o'qitiladigan boshqa o'quv yurtlari talabalariga darslik sifatida tavsiya etiladi.

Jinoyat-ijroiya huquqi

Ushbu darslik yurisprudensiya yo'nalishida ta'lim olayotgan talabalarga jinoyat-ijroiya huquqi fani bo'yicha ma'ruza va amaliy mashg'ulotlar (seminarlar)ga tayyorgarlik ko'rish uchun mo'ljallangan bo'lib, unda jinoyat-ijroiya huquqi fanining o'quv dasturidagi mavzular qamrab olingan va har bir mavzu boʻyicha savollar, kazuslar, shuningdek, tavsiya etiladigan adabiyotlar ro'yxati berilgan.

Oila huquqi

Mazkur darslik O'zbekiston Respublikasining Konstitutsiyasi, Oila kodeksi va boshqa qonun hujjatlari, O'zbekiston Respublikası Prezidentining 2013-yil 28-iyundagi "Yuridik kadrlar tayyorlash tizimini yanada takomillashtirish chora-tadbirlari to'g'risida"gi 1990-sonli qarori talablaridan kelib chiqqan holda oliy yuridik ta'lim muassasalari uchun zamonaviy talab va standartlarga javob beradigan, o'quv jarayonini ta'lim berishning modulli tizimini qo'llagan holda umum e'tirof etilgan xalqaro standartlar va talablarga mos ravishda yozilgan. Mazkur nashr yuridik universitet, universitetlarning yuridik fakultetlari, huquq asoslari o'qitiladigan oliy maktab talabalariga darslik sifatida tavsiya etiladi.

Iqtisodiyot nazariyasi

<<Iqtisodiyot nazariyasi» fani bo'yicha tayyorlangan mazkur ma'ruzalar matni 2002-yilda chop etilgan o'quv qo'llanma va 2005, 2010-yillarda qayta chop etilgan darslikning qayta ishlangan va to'ldirilgan nashri hisoblanadi. Ushbu matnni tayyorlashda O'zbekiston Respublikasining Kadrlar tayyorlash milliy dasturi, «Ta'lim to'g'risida»gi Qonuni va oliy o'quv yurtlarida bakalavrlar tayyorlash yangi davlat andozasi talablari va shu andozaga binoan ishlab chiqilib qabul qilingan yangi o'quv dasturi asosida tayyorlangan. Undagi mavzular mazmunini yoritishda Respublika Prezidenti I. Karimov asarlari, ma'ruzalari xususan, «Jahon moliyaviy-iqtisodiy inqirozi, O'zbekiston sharoitida uni bartaraf etishning yo'llari va choralari» nomli asaridan, mamlakatimizda qabul qilingan qonunlar va boshqa me'yoriy hujjatlardan keng foydalanilgan. Keyingi yillarda mamlakatimizda va xorijda, ayniqsa, Yevropa mamlakatlari va Rossiyada nashr etilgan qator darslik va o'quv qo'llanmalarning qisqacha tahlili berilgan, ulardagi ijobiy tomonlardan foydalanilgan va ba'zi bir munozarali jihatlar esa tanqidiy ravishda o'rganilib, mualliflarning shaxsiy yondashuvlari bayon etilgan.

Konstitutsiyaviy huquq

Mazkur darslikda yangi tahrirdagi O'zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasining moddalari izchillik bilan tahlil etilgan hamda kiritilgan yangi normalarning mohiyati ochib berilgan. Darslik oliy o'quv yurti talabalari uchun mo'ljallangan bo'lib, undan konstitutsiyaviy huquq faniga qiziquvchilar ham foydalanishlari mumkin. Mazkur darslik Toshkent davlat yuridik universiteti rektorining 2024-yil 14-iyun- dagi 104-um-sonli buyrug'iga asosan nashrga tavsiya etilgan (ro'yxatga olish raqami 104-9).

Xalqaro iqtisodiy huquq

Mazkur darslikda xalqaro iqtisodiy huquqning tushunchasi, manbalari va prinsiplari, xalqaro iqtisodiy tashkilotlar faoliyati, xalqaro iqtisodiy huquqdagi asosiy qoidalar, mazkur qoidalarning xalqaro moliyaviy, savdo va boshqa iqtisodiy kelishuvlarda qanday aks etishi, xalqaro iqtisodiy tashkilotlar va O'zbekiston Respublikasining xalqaro hamkorligi masalalarini atroflicha tahlil qilingan. Oliy yuridik ta'lim muassasalarining talabalari, magistrantlari hamda xalqaro iqtisodiy huquqqa qiziquvchi barcha kitobxonlar uchun mo'ljallangan. Ushbu darslik 5240100-Yurisprudensiya yo'nalishi (o'quvchilari) uchun tavsiya etilgan.

Xalqaro xususiy huquq

Mazkur darslik Toshkent davlat yuridik universiteti yangi avlod darsliklari kompleks rejasi asosida hamda universitetda o'qitiladigan "Xalqaro xususiy huquq" fani namunaviy o'quv dasturi asosida tayyorlangan. Darslikda xalqaro xususiy huquqning mazmuni ochib berilgan, xalqaro xususiy huquqiy munosabatlar subyektlari, chet el elementi bilan murakkablashgan shartnomaviy va majburiyat-huquqiy munosabatlarning tartibga solinishi, xalqaro tashishlar, xalqaro oila va vorislik munosabatlari hamda xalqaro fuqarolik va iqtisodiy protsessual masalalar yoritilgan. Darslik yurisprudensiya mutaxassisligi bo'yicha ta'lim oluvchi talabalar, magistrantlar, shuningdek ilmiy izlanuvchilar hamda huquq sohasidagi mutaxassislar uchun mo'ljallangan.

Davlat va huquq nazariyasi

Darslik davlat va huquq sohasidagi zamonaviy ilmiy konsepsiyalarni inobatga olgan holda tayyorlangan bo'lib, uning mavzulari an'anaviy yondashuvlar bilan bir qatorda yangi muammolar hamda nuqtayi nazarlar talqini asosida yoritilgan. Unda mamlakatda shakllanayotgan fuqarolik jamiyati, demokratik davlatchilik va huquqiy tizim xususiyatlariga oid nazariy xulosalar o'z ifodasini topishi barobarida, davlat va huquqning vujudga kelishi, mohiyati, mexanizmi, funksiyalari, shakllari, ularning jamiyatni modernizatsiyalashdagi roli jonli tarzda bayon etilgan. Darslik oliy yuridik o'quv yurtlarining talabalari, o'qituvchilari, mutaxassislar, ilmiy izlanuvchilar, magistrlar hamda davlat va huquq masalalariga qiziquvchi barcha kitobxonlarga mo'ljallangan.

Prokuror nazorati

Ushbu darslikda prokuror nazoratining rivojlanish tarixi, huquqiy asoslari, tushun- chasi, tizimi, prinsiplari, fuqarolik, iqtisodiy, ma'muriy va jinoiy sud ishlarini yuritishda prokuror ishtiroki, prokuror nazorat hujjat- lari, prokuratura organlarining xalqaro ham- korligi, xorijiy davlatlarda prokuratura or- ganlarining huquqiy maqomi kabi masalalar, shuningdek har bir mavzuga oid kazuslar, nazorat uchun savollar o'rin olgan. Darslik bakalavriat ta'lim yo'nalishi talabalari, ilmiy tadqiqotchilar, professor- o'qituvchilar, sud, prokuratura va huquqni muhofaza qiluvchi boshqa organlar xodim- lari, shuningdek keng kitobxonlar ommasiga moʻljallangan.

Konstitutsiyaviy huquq

Mazkur Konstitutsiyaviy huquq fani bo'yicha darslik oliy yuridik o'quv yurtlarining bakalavr bosqichi ta'lim standartlari asosida yaratilgan. Darslikda Konstitutsiyaviy huquq fani predmeti doirasiga kiruvchi mavzular yoritilgan. Darslikning tuzilishi (tizimi) O'zbekiston Respublikasining Konstitutsiyasi tuzilishiga mos keladi. Unda 2023-yil 30-aprel kuni o'tkazilgan O'zbekiston Respublikasi referendumida umumxalq ovoz berish orqali qabul qilingan yangi tahrirdagi O'zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasiga kiritilgan barcha o'zgartirish va qo'shimchalar e'tiborga olingan. Darslik oliy o'quv yurti talabalari uchun mo'ljallangan bo'lib, undan boshqalar ham Konstitutsiyani o'rganishda foydalanishlari mumkin.

Iqtisodiy protsessual huquq

Ushbu darslikda iqtisodiy protsessual huquq va iqtisodiy ishlarning taalluqliligi va sudlovga tegishliligi, iqtisodiy sud ishlarini yuritish ishtirokchilari, iqtisodiy protsessda isbotlash va dalillar, da'vo, sud xarajatlari, protsessual muddatlar, iqtisodiy ishni qo'zg'atish, tayyorlash va sudda muhokama qilish, birinchi instansiya sudining qarorlari, buyruq tartibida ish yuritish, soddalashtirilgan tartibda ish yuritish, alohida tartibda ish yuritish, korporativ nizolar boʻyicha ish yuritish, huquqiy ta'sir choralarini qoʻllash to'g'risidagi ishlarni yuritish, hakamlik sudining hal qiluv qarorlari bilan bog'liq ishlarni yuritish, iqtisodiy protsessda chet el shaxslarning ishtiroki, sud hujjatlarini qayta ko'rish, sud hujjatlarining ijrosi, shuningdek, har bir mavzuga oid kazuslar, nazorat savollari o'rin olgan. Darslik bakalavriat ta'lim yo'nalishi talabalari, tadqiqotchilar, shuningdek, keng kitobxonlar ommasiga mo'ljallangan.

Sud va huquqni muhofaza qiluvchi organlar. Advokatura

Darslik Sud va huquqni muhofaza qiluvchi organlar. Advokatura» fani boʻyicha o'quv dasturiga muvofiq O'zbekiston Respublikasi qonun hujjatlari va zamonaviy adabiyot tahlili asosida tayyorlangan. Darslikda «Sud va huquqni muhofaza qiluvchi organlar. Advokatura>> fanining predmeti, asosiy tushunchalari va tizimi; O'zbekiston Respublikasida sud hokimiyatining tashkil etilishi; O'zbekiston Respublikasi sud tizimi; O'zbekiston Respublikasi prokuratura organlari; O'zbekiston Respublikasi Ichki ishlar organlari; O'zbekiston Respublikasi Milliy gvardiyasi; O'zbekiston Respublikasi Davlat xavfsizlik xizmati; O'zbekiston Respublikasi Prezidenti Davlat xavfsizlik xizmati; Adliya organlari; Bojxona va soliq organlari; Korrupsiyaga qarshi kurashish agentligi; O'zbekiston Respublikasida advo- katlik faoliyatining tashkiliy-huquqiy asos- lari, advokatning kasbiy etikasi, advokatning umumyurisdiksiya sudlaridagi ishtiroki; shuningdek, xorijiy mamlakatlarda sudlov va huquqni muhofaza qilish faoliyatining tashkil etilishi kabi masalalar ochib berilgan.

Inson huquqi

Ushbu darslikda Inson huquqi fanining predmeti va tizimi, inson huquqi manbalari, inson huquqi bo'yicha xalqaro institutlar, inson huquqi bo'yicha milliy institutlar, inson huquqi sohasida xalqaro andoza (standart)lar, mahkumlarning, qochoqlarning, chet el fuqarolari va fuqaroligi bo'lmaganlarning huquqiy holati, odam savdosiga qarshi kurashning huquqiy masalalari, insonning sha'ni va qadr-qimmati daxlsizligi, inson shaxsiy hayotining daxlsizligi, shaxsiy va oilaviy sirga ega bo'lish, o'z sha'ni va qadr-qimmatini himoya qilish huquqi, inson huquqini buzganlik uchun yuridik javobgarlik, insonning yashash, erkinlik va shaxsiy daxlsizlik, erkin ko'chib yurish, so'z va fikrlash erkinligi, fuqarolarning jamiyat va davlat ishlarini boshqarishda ishtirok etish, fuqarolarning davlat xizmatiga kirish, insonning malakali yuridik yordam olish, vijdon erkinligi, mitinglar, yig'ilishlar va namoyishlar o'tkazish, murojaat qilish huquqlari, davlat va jamiyat oldidagi burchlari kabi mavzular yoritilgan. Darslik professor-o'qituvchilar, huquqni muhofaza qilish organlari xodimlari, oliy o'quv yurtlari talabalari uchun mo'ljallangan.

Fuqarolik huquqi

Ushbu darslikda fuqarolik huquqi tushunchasi, predmeti, tizimi va manbalari, fuqarolik huquqining subyektlari va obyektlari, fuqarolik huquqida bitimlar, vakillik va ishonchnoma, muddatlar va da'vo muddatlari, mulk huquqi, mulk huquqining vujudga kelish va bekor bo'lish asoslari, mulk huquqining asosiy tamoyillari, mulk shakllari, ashyoviy huquq va uning turlari, xususiy va ommaviy mulk huquqi, mulk huquqini himoya qilish, majburiyat huquqi, majburiyatlarning vujudga kelishi, majburiyat subyektlari va obyektlari, majburiyatlarning bajarilishini ta'minlash usullari, majburiyatlarning bekor bo'lishi, shartnoma huquqi, shartnomalarning turlari, shartnomalarni tuzish va bekor qilish bilan bog'liq masalalar amaldagi qonunchilik asosida yoritib berilgan.