Kitoblar

Yuridik terminlar izohli lug'ati (faol termin va tushunchalar)

Muayyan tilning rivojlanishi jarayonida uning lug'aviy tarkibi, jumladan, ter minologiyasi boshqa sohalarga qaraganda tez, sezilarli, jiddiy o'zgarishlarga uchraydi Shu ma'noda yuridik soha terminologiyasida kuzatilgan taraqqiyot, o'zgarishlar hamda yangi lug'aviy birliklarning paydo bo'lishi va ayrim lug'aviy birliklarning iste'moldan chiqishi bugungi kunda ayni mavzuda lug'at tayyorlash dolzarbligini ko'rsatmoqda. Qo'lingizdagi faol yuridik termin va tushunchalar jamlangan "Yuridik terminlarning izohli lug'ati" ushbu bo'shliqni bir qadar to'ldirish maqsadida tuzilgan. Ushbu lug'atda yuridik sohaga oid terminlar berilgan bo'lib, har bir termin bugungi kundagi huquqiy, ijtimoiy-siyosiy ma'nosi jihatidan izohlangan. Mazkur lug'at tarkibi yangi tahrirda qabul qilingan O'zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi qonunlari va normativ-huquqiy hujjatlari normalari asosida, shuningdek, mavzuga oid terminlar lug'atlaridan foydalangan holda tuzildi hamda amaldagi o'zbek lotin alifbosi harflari ketma-ketligida tartiblandi. Lug'at soha mutaxassislari va keng kitobxonlar ommasiga mo'ljallangan.

Jinoiy odil sudlov asoslari

Mazkur darslik jinoyat-protsessual qonunchiligiga kiritilgan so'nggi o'zgartirish va qo'shimchalar hamda hozirgi jinoyat ishlari yurituvining so'nggi yutuqlari inobatga olingan holda tegishli normativ-huquqiy hujjatlar, shuningdek, maxsus o'quv va ilmiy adabiyotlar (milliy va xorijiy) tahlili asosida tayyorlangan.

Penitenciar sistemann profilaktikaliq funkciyasinin natiyjelilgin asiriw

Monografiya penitenciar sistemanın profilaktikalıq funkciyası nátíyjeliligin asırıw máselelerine arnalgan. Onda penitenciar sistemanıń profilaktikalıq funkciyası ham onıń ulıwmalıq xarakteristikası jınayat-orınlaw nızam hújjetleri principlerinin profilaktikalıq funkciyasın jetilistiriw, erkinen ayırılgan shaxslardıń huqıqıy halatına profilaktikalıq tárepten qatnas jasaw: jınayıy jazalar hám basqa jınayıy-huqıqıy tásir sharaların orınlawshı mekemeler ham organlarda profilaktikalıq ilájlardı ámelge asırıw imkaniyatların keńeytiw. erkinlikten ayırıw menen baylanıslı bolmagan ham erkinlikten ayırıw menen baylanıslı bolgan jazalardı orınlawda profilaktikalıq funkciya natiyjeliligin asırıw. xalıqaralıq- huqiqiy hújjetlerde penitenciar sistemanın profilaktikalıq funkciyası analizi hám olardı milliy nızamshılıqqa implementaciya etiw máseleleri ham ayırım rawajlangan sırt mämleketlerdiń tájiriybesi tiykarında penitenciar sistemanıń profilaktikalıq funkciyasınıń nätiyjeliligin asırıw haqqındağı pikirler bayan etilgen. Monografiya joqarı yuridikalıq oqiw orınlarınıń bakalavr tálim bağdarı ham magistrlerge qollanba sıpatında usınıs etiledi. Sonday-aq, qollanbadan ilimiy izertlewshiler, erkin izleniwshiler, sud-tergew hám jazanı orınlaw sisteması xızmetkerleri hám bul temağa qızığıwshılar paydalanıwı múmkin.

Форс-мажор - фуқаролик ҳуқуқий категория сифатида: назарий ва амалиёт

Монографияда форс-мажор ҳолати тушунчаси, моҳияти, ҳуқуқий табиати ва миллий ҳуқуқ тизимида тутган ўрни назарий ва амалий нуқтаи назардан таҳлил этилган. Форс-мажор ҳолатининг фуқаролик ҳуқуқий хусусиятлари, шунингдек унга оид хорижий давлатлар қонунчилиги ва суд амалиёти, халқаро тажриба, миллий қонунчилик ва суд амалиёти ўрганилиб, илмий- назарий хулосалар ишлаб чиқилган. Монография ҳуқуқшунослар, судьялар, ҳуқуқни қўлловчи шахслар, тадқиқотчилар, юридик соҳадаги таълим муассасалари талабалари ва кенг китобхонлар учун мўлжалланган.

O'zbekistonda ijtimoiy himoya siyosatining tashkiliy-huquqiy asoslari

Mazkur monografiyada O'zbekiston ijtimoiy himoya siyosatining tashkiliy- huquqiy asoslari o'zining nazariy hamda amaliy ifodasini topgan. Mazkur monografiyada davlat ijtimoiy himoya siyosatining tarixiy-huquqiy va nazariy-ilmiy jihatlari tahlil qilingan. O'zbekistonda ijtimoiy himoya siyosatining tashkiliy- yuridik xususiyatlari qiyosiy o'rganilgan. Shu bilan birga ijtimoiy himoya tizimining jahon davlatlari va xalqlari hayotida tutgan o'rni masalasiga ham atroflicha e'tibor qaratilgan. O'zbekistonda aholini ijtimoiy himoya qilish siyosati izchil tarzda olib borilar ekan, bu islohotlar natijasida nogironligi bo'lgan shaxslar, yolg'iz keksalar, ko'p bolali oilalar, karantin cheklovlari oqibatida og'ir ahvolga tushib qolgan oilalar hayoti yanada yaxshilanib bormoqda. Shu ma'noda ijtimoiy himoya kategoriyasining O'zbekiston sharoitida takomillashib borishi aholi turmushtarzi farovonligining muhim omili bo'lib xizmat qiladi. Monografiya doirasida ijtimoiy himoya sohasi samaradorligini oshirish bo'yicha ilmiy taklif va amaliy tavsiyalar ishlab chiqilgan. Ushbu monografiya huquqshunoslik sohasidagi ilmiy izlanuvchilar, magistrantlar, huquqshunoslik sohasidagi amaliyotchi xodimlar va yuridik sohaga qizi'quvchilar uchun mo'ljallangan.

Sog'liqga bo'lgan huquqda teletibbiyotni qo'llash masalalari

Mazkur monografiyada, axborot telekommunikasiya texnologiyalardan foydalangan holda aholiga sifatli tibbiy xizmat ko'rsatish, zamonaviy tizimini shakllantirish, oilaviy poliklinikalar va qishloq vrachlik punklarida ushbu texnologiyalarni joriy qilish va bu orqali birlamchi tibbiy xizmatni amalga oshirish, respublika ixtisoslashtirilgan ilmiy-amaliy markaz qoshida teletibbiyot tizimining yagona markazlashgan tizimini yaratish, yuqori axborot texnologiyalarga asoslangan elektron tibbiy yordam ko'rsatish tarmog'ini takomillashtirish bo'yicha keng qamrovli chora-tadbirlar amalga oshirish xalqaro huquqiy hujjatlarning qiyosiy tahlili amalga oshirilgan Monografiya huquqiy targ'ibotchilar, oliy va o'rta maxsus ta'lim muassasalari o'qituvchi-pedagoglari, ilmiy xodimlar, tadqiqotchilar. O'zbekiston Respublikasi sog'liqni saqlash vazirligi va tibbiyot mutaxassislarga mo'ljallangan.

Xalqaro shartnomalar normalarini milliy qonunchilikka tatbiq etish va ijrosini ta'minlash masalalari

Mazkur monografiyada xalqaro ommaviy huquq doirasida xalqaro shartnomalar huquqi bo'yicha huquqiy mezonlar, avvalo, xalqaro shartnoma va uning mohiyati, xalqaro shartnomalar normalarini milliy qonunchilikka tatbiq etish, xalqaro shartnomalar ijrosini ta'minlash tushunchasi, uning elementlari, usullari va vositalarining huquqiy va tashkiliy-institutsional asoslari nazariy konsepsiyalar va amaliyot yo'sinida batafsil yoritib berilgan, xalqaro shartnomalar platformasida o'ziga xos o'ringa ega bo'lgan, o'zbek huquqiy tizimiga nisbatan yaqin va uzoq bo'lgan xalqaro huquq subyektlarining ichki amaliyotlarida shakllangan shartnoma amaliyoti qiyosiy-huquqiy tahlil qilingan, shu bilan bir qatorda, O'zbekiston Respublikasining xalqaro shartnomalari yuzasidan milliy qonunchiligi va xalqaro huquqiy amaliyotining hozirgi holati kompleks tarzda tadqiqot bilan ochib berilgan hamda bu borada mualliflar tomonidan amaliy takliflar ishlab chiqilgan. Monografiya kirish, 3 ta bob, 6 paragraf, xulosa hamda foydalanilgan adabiyotlar qismlaridan iborat. Mazkur monografiya xalqaro shartnomalar implementatsiyasi, uning jahon amaliyoti va O'zbekiston Republikasi xalqaro shartnomalarini ijro etish bilan bog'liq bo'lgan huquqiy va tashkiliy-institutsional jihatlarini o'rganish va bu borada tizimli bilimlarni shakllantirishni maqsad qilgan talabalar uchun, ayniqsa, qo'l keladi. Toshkent davlat yuridik universiteti Tadqiqot etikasi kengashining navbatdan tashqari majlisi bayonnomasi bilan nashrga tavsiya etilgan.

Voyaga yetmaganlar jinoiy javobgarligining ayrim jihatlari

Ushbu monografiyada voyaga yetmasdan jinoyat sodir etgan shaxslarning jinoiy javobgarligi va jinoiy jazo tayinlashning umumiy tavsifi, voyaga yetmasdan jinoyat sodir etgan shaxslarga tayinlanadigan jinoiy jazo turlari va ularning o'ziga xos jihatlari hamda voyaga yetmaganlarga jinoiy jazo tayinlash, xorijiy tajriba, xalqaro standartlar hamda takomillashtirish istiqbollari kabi masalalar yoritilgan.

Insonni mehnatga oid huquqlarining xalqaro-huquqiy muhofazasi

Mazkur monografiyada mehnat huquqlarini xalqaro-huquqiy himoya qilish tizimining shakllanishi, mehnat sohasidagi xalqaro standartlar tushunchasi va ularning inson huquqlarini ta'minlashdagi ahamiyati, mehnat sohasidagi asosiy prinsiplar va huquqlar, xalqaro mehnat normalari yaratilishining xususiyatlari. BMT doirasida mehnat huquqlari himoyasi, XMT doirasida mehnat huquqlari himoyasioid masalalar haqida so'z yuritiladi. Monografiya davlat organlari, sud va huquqni muhofaza qiluvchi idoralar, kasaba uyushmalari xodimlari, tadqiqotchilar, talabalar va keng omma uchun mo'ljallangan.

Oiladagi zo'ravonlik va tazyiqlarning jinoyat-huquqiy, kriminologik va viktimologik jihatlari

Ushbu monografiyada oiladagi jinoiy zo'ravonlik tushunchasi va turlari; oilada zo'rlik ishlatib sodir etiladigan jinoyatlar tushunchasi va turlari; onaning o'z chaqalog'ini qasddan o'ldirish tushunchasi va ijtimoiy xavfliligi, voyaga yetmaganlar jinsiy daxlsizligiga qarshi qaratilgan jinoyatlarning yuridik tahlili va javobgarlik masalasi, oiladagi zo'ravonlikning maishiy sabablari va unga imkon beruvchi shart- sharoitlari; oiladagi zo'ravonlikning oldini olishning umumijtimoiy va individual hamda maxsus oldini olish choralari: oiladagi zo'ravonlikning oldini olish muammolari va unda ta'sir choralarini qo'llash masalalari; oilada zo'ravonlik va tazyiqlarning viktimligining vujudga kelishi; oiladagi zo'ravonlik va tazyiqning viktimologik profilaktikasi; xorijiy davlatlar jinoyat qonunchiligida oilada zo'rlik ishlatib sodir etiladigan jinoyatlarning turlari va javobgarlik masalasi; xorijiy davlatlarida oiladagi zo'ravonliklar holati, xorijiy davlatlar jinoyat qonunchiligida oiladagi zo'ravonliklar uchun javobgarlik masalasi; xorijiy davlatlarda oiladagi zo'ravonliklarning oldini olish masalalari; oilada bolalarga nisbatan ishlatiladigan zo'ravonlikning oldini olishda xorijiy davlatlar tajribasi kabi masalalar bayon etilgan. Monografiya yuridik oliy o'quv yurtlarining bakalavr va magistratura yo'nalishida ta'lim olayotgan talabalar, jinoyat huquqi, kriminologiya bo'yicha mutaxassislar va barcha qiziqqan o'quvchilar uchun mo'ljallangan.

Advokatura institutini takomillashtirish imkoniyatlari

Mazkur monografiya O'zbekiston Respublikasida advokaturaning sud-huquq tizimidagi o'rni, advokatura faoliyatidaga mavjud muammo va kamchiliklar, ushbu sohadagi qonunchilikka kiritilayotgan o'zgarishlar, shu bilan birga sohani kutayotgan yangiliklarga bag'ishlangan. Shuningdek, bir nechta rivojlangan davlatlar tajribasi va advokatura bilan bog'liq qonunchiligi o'rganilgangan holda, ularning ijobiy tajribasini milliy qonunchilikka qo'llash masalalariga atroflicha to'xtalib o'tilgan bo'lib, bu boʻyicha advokatura bilan bog'liq normativ-huquqiy hujjatlarga aniq taklif va tavsiyalar berilgan.

Hodisa sodir bo'lgan joyni ko'zdan kechirishning kriminalistik ta'minoti samaradorligi

Mazkur monografiyada hodisa sodir bo'lgan joyni ko'zdan kechirishning kriminalistik ta'minoti tushunchasi va tuzilishi, maqsadlari va vazifalarining tizimi; hodisa sodir bo'lgan joyni ko'zdan kechirishning texnik-kriminalistik vositalari hamda kriminalistik texnologiyasining tushunchasi va tizimi; hodisa sodir bo'lgan joyni ko'zdan kechirishning kriminalistik ta'minotini amalga oshirishdagi muammolar; hodisa sodir bo'lgan joyni ko'zdan kechirishning kriminalistik ta'minoti vazifalarini hal qilishning tashkiliy-kriminalistik vositalari; xorijiy davlatlar jinoyatchilikka qarshi kurash faoliyatida voqea joyini ko'zdan kechirishning mazmuni va amaliyoti; hodisa sodir bo'lgan joyni ko'zdan kechirishning kriminalistik ta'minoti samaradorligini baholash mezonlari tizimi hamda hodisa sodir bo'lgan joyni ko'zdan kechirishning kriminalistik ta'minoti sifatini nazorat qilish mexanizmlari bilan bog'liq masalalar nazariy va amaliy jihatdan yoritib berilgan. Shuningdek, hodisa sodir bo'lgan joyni ko'zdan kechirishning kriminalistik ta'minoti samaradorligini oshirish yo'llari bo'yicha taklif va tavsiyalar ishlab chiqilgan. Monografiya huquqshunoslik oliy o'quv yurtlarining talaba, tinglovchi va kursantlari, professor-o'qituvchilari, shuningdek, huquqni muhofaza qiluvchi organlar xodimlari tergovchi, surishtiruvchi, tergovga qadar tekshiruvni amalga oshiruvchi organning mansabdor shaxslari uchun mo'ljallangan.

Nogironligi bo'lgan shaxslarning mehnatini huquqiy tartibga solish masalalari

Mamlakatimiz fuqarolarni ijtimoiy himoya qilish bilan bog'liq konstitutsiyaviy huquqlarini amalga oshirish bugungi yangilanayotgan O'zbekistonda amalga oshirilayotgan iqtisodiy, siyosiy va ijtimoiy o'zgarishlar sharoitida yanada muhim ahamiyat kasb etadi. Hozirgi kunda mamalakatimizda bozor munosabatlari tamoyillariga tayanuvchi qat'iy talab tobora kuchayib borayotgan "xodim ish beruvchi munosabatlarida xodim huquqlarining davlat yo'li bilan himoyalash va kafolatlash ehtiyojini kuchaytirmoqda. Shu o'rinda O'zbekiston Respublikasi Prezidenti Sh. Mirziyoyevning Oliy Majlisga murojaatnomasiga yo'llangan qo'yidagi fikrlari diqqatga sazovordir: mamlakatimiz taraqqiyoti va xalqimiz farovonligi birinchi navbatda ijtimoiy sohadagi islohotlarimiz samarasi bilan chambarchas bog'liq. Nogironligi bolgan shaxslar, boquvchisini yoqotganlar, yolg'iz keksalar, umuman, ko'makka muhtoj qatlamlarni qo'llab-quvvatlash, albatta, ustuvor vazifamiz bo'lib qoladi deya ta'kidlaydi.

Тезкор-қидирув фаолияти ва унинг ҳуқуқий асослари

Тезкор-қидирув фаолияти бўйича монография тезкор-қидирув фаолиятининг ҳуқуқий асоси, махфий бўлмаган коидаларини ўз ичига олади. Монографияда замонавий тезкор-қидирув назариясининг шаклланиши ва ривожланишига катта ҳисса қўшган олимларнинг фундаментал асарларидан фойдаланилган. Монографияда тезкор-қидирув фаолияти тушунчаси, максадлари ва вазифалари, принциплари, мазмун-моҳияти ва турлари ёритиб берилган. Шунингдек, монографияда тезкор-қидирув фаолияти натижаларидан жиноят процессида фойдаланишнинг меъёрий ва назарий асослари ўрганиб чикилган. Тезкор-қидирув тадбирларини ўтказиш, ҳужжатлаштириш ва улардан жиноят процессида фойдаланиш тартиби батафсил кўриб чиқилган. Монография "Хукукни муҳофаза қилиш", "Юриспруденция" (бакалавр, магистрантлар) мутахассисликлари бўйича таҳсил олаётган талабалар, докторантлар, ўкитувчилар, шунингдек, хукукни муҳофаза килиш идораларининг курсантлари, тингловчилари ва тезкор-қидирув фаолияти ва жиноят-процессуал фаолият амалиётчилари учун мўлжалланган.

Иқтисодий судларда халқаро ҳуқуқ ва чет эл хуқуқи нормаларини қўллашнинг ўзига хос хусусиятлари

Монографияда хукукни қўллаш амалиётида халқаро хукук ва чет эл хукуки нормаларини қўллаш билан боғлик хукукий муносабатлар тизими тадкик этилиб, иктисодий судларда халкаро ҳукук ва чет эл хукуки нормаларини кўллашга доир илмий-амалий муаммолар, миллий конунчилик ва хукукни қўллаш амалиёти, халкаро-хукукий хужжатлар, хорижий мамлакатлар конунчилиги, илмий назарий карашлар ва хукукий категориялар тахлил килинган.

Jinoyat ishlari yurituvini insonparvarlashtirish masalalari

Mazkur monografiyada jinoyat ishlari yurituvini sudga qadar va sud bosqichida insonparvarlashtirish va alohida toifadagi jinoyat ishlari yurituvini insonparvarlashtirishga oid qonun normalarining rivojlanishi masalalari tarixiy-xuquqiy, nazariy-ilmiy jihatdan yoritilgan. Monografiya huquqshunoslik ixtisosligi bo'yicha tahsil olayotgan bakalavrlar, magistrlar hamda huquqiy tadqiqotlar olib borayotgan izlanuvchilar hamda professor-o'qituvchilar uchun mo'ljallangan.

Nemis-o'zbek tillari yuridik terminlarining leksikografik tadqiqi

Fermer xo'jaliklarning yerdan foydalanishining huquqiy tartibi

Yengillashtiruvchi tarkibli qasddan odam o'ldirish jinoyatlarini kvalifikatsiya qilish muammolari

Ushbu monografiyada affekt (kuchli ruhiy hayajonlanish) holatida qasddan odam o'ldirishni kvalifikatsiya qilishda inobatga olinadigan holatlar; Onaning o'z chaqalog'ini qasddan o'ldirishini kvalifikatsiya qilishning o'ziga xos xususiyatlari; Zaruriy mudofaa chegarasidan chetga chiqib, qasddan odam o'ldirishni kvalifikatsiya qilisi; Ijtimoiy xavfli qilmish sodir etgan shaxsni ushlashning zarur choralari chegarasidan chetga chiqib, qasddan odam o'ldirishni kvalifikatsiya qilish: Ayrim xorijiy davlatlar Jinoyat kodekslarida javobgarlikni yengillashtiruvchi holatlarda qasddan odam o'ldirish uchun javobgarlikning xususiyatlari; Javobgarlikni yengillashtiruvchi holatlarda qasddan odam o'ldirishga oid Jinoyat kodeksi normalarini takomillashtirish istiqbollariga doir masalalar bayon etilgan. Ushbu monografiya oliy o'quv yurtlari talabalari, doktorantlar, mustaqil izlanuvchilar, ilmiy xodimlar hamda huquqni muhofaza qiluvchi organ xodimlari uchun mo'ljallangan.

Badiiy adabiyotda huquq muammosi

Adabiyot insonga munosabatda huquq bilan bir xil yondashmaydi. Huquq insondan qog'ozlarga mas'ullikni, unga buysunishni talab etadi, belgilangan me'yorga qat'iy amal qilish, undan og'ishmaslikka majburlaydi. Adabiyot esa kenglik, chegarasizlikni yoqtiradi, to'siqlarni xushlamaydi. Adabiyot uchun har qanday hujjat, qog'ozlardan ustun QALB HAQIQATI mavjud. U inson fitratiga tayanadi, shunga ishonadi. Huquqda majburlov tushunchasi tursa, adabiyot hurriyatni yoqlaydi. Huquq kabi adabiyotda ham adolat asosiy maqsad. Lekin adabiyotning adolati huquq talqinidagi adolatdan farqlanadi. Adabiyot inson nigohini ashyolardan aslga, sababdan mohiyatga qaratadi. Huquq esa ashyolar, hodisalar doirasida ish ko'radi... Mazkur kitobda ayni shu masaladagi maqolalar jamlangan.