-
Bu dunyoda o'lib bo'lmaydi
Murod Tog'ay,Abdulla Qodiriy nomli Davlat mukofoti laureati, O'zbekiston xalq yozuvchisi Tog'ay Murodning <<Bu dunyoda o'lib bo'lmaydi>> romani XX asr o'zbek ziyolilarining ko'rgiliklari, dard-alamlari, fojialari haqidadir.
-
Buburnoma
Bobur Z.M,"Boburnoma" - oʻzbek mumtoz adabiyotidagi bebaho asarlar qatoridan munosib o'rin egallab turgan asar sifatida e'tirof etiladi. Unda Markaziy Osiyo, Afg'oniston, Hindiston va Eron xalqlari tarixi, jug'rofiyasiga oid qimmatli ma'lumotlar o'rin egallagan. Asarning o'sha davr o'zbek adabiy tilining yorqin namunasi sifa- tidagi qadri, qimmati hamon o'z, ahamiyatini yo'qotmagan.
-
Islohi millat
Ibrat I.T,1991-yil 1-sentyabr millatimiz taqdirida ziyo sari tub burilish sodir bo'lgan ulug' kundir. Mustaqillik davriga qadar xalqimiz ma'rifatdan ayro saqlanib kelindi. Ko'plab ma'rifatparvarlarimiz boshiga turli savdolar yog'ildi va ularning nomi sun'iy tarzda o'chirilishga harakat qilindi. O'zbekning o'rni faqat paxta dalasida ekanligi, uning insoniyligi ham, qahramonligi ham yetishtirgan paxtasi bilan oʻlchanishi borasidagi qarashlar xalqimizga zo'rlab singdirildi. Biroq Istiqlol sharofati ila tarixiy haqiqatlar tiklandi va biz o'zligimizni anglay boshladik. Nomi unuttirilgan ma'rifatparvarlar sha'niga yog'ilgan tuhmatlar olib tashlandi hamda ularning risolalari to'siqlarsiz kengroq tadqiq etila boshlandi. Bundan qirq-ellik yil muqaddam jadidlar nomi ko'pchilik uchun notanish bo'lgan boʻlsa, hozirda har bir yurtdoshimiz jadidlar va ular vujudga keltirgan ma'rifiy harakatlar haqida tobora koʻproq ma'lumotlarga ega boʻlishmoqda. Jadidlar o'z vaqtida jamiyat tanazzulining asosiy saba- bi aholining ilm-ma'rifatsizligiga qarshi munosib kurash olib borishgan. Ularning har biri millatimiz qahramoni, ulardan qolgan har bir ma'naviy me'ros esa oltindan ham qimmatdir. Shu o'rinda ijodiy jamoamiz bilan bir qator jadid namoyondalari asarlarini nashr etishga qaror qildik. Ushbu to'plamga Is'hoqxon to'ra Ibratning sara ijodiy va ilmiy ishlari kiritilgan boʻlib, ularni mutolaa etish jarayonida siz ham jadidlarning o'sha vaqtlardagi maqsadlari, orzu-umidlari, dard-iztiroblarini yaqindan his etasiz, degan umiddamiz!
-
Xitobnoma
Abdurashidxonov M.Q,1991-yil 1-sentyabr millatimiz taqdirida ziyo sari tub burilish sodir bo'lgan ulug' kundir. Mustaqillik davriga qadar xalqimiz ma'rifatdan ayro saqlanib kelindi. Ko'plab ma'rifatparvarlarimiz boshiga turli savdolar yog'ildi va ularning nomi sun'iy tarzda o'chirilishga harakat qilindi. O'zbekning o'rni faqat paxta dalasida ekanligi, uning insoniyligi ham, qahramonligi ham yetishtirgan paxtasi bilan oʻlchanishi borasidagi qarashlar xalqimizga zo'rlab singdirildi. Biroq Istiqlol sharofati ila tarixiy haqiqatlar tiklandi va biz o'zligimizni anglay boshladik. Nomi unuttirilgan ma'rifatparvarlar sha'niga yog'ilgan tuhmatlar olib tashlandi hamda ularning risolalari to'siqlarsiz kengroq tadqiq etila boshlandi. Bundan qirq-ellik yil muqaddam jadidlar nomi ko'pchilik uchun notanish bo'lgan boʻlsa, hozirda har bir yurtdoshimiz jadidlar va ular vujudga keltirgan ma'rifiy harakatlar haqida tobora koʻproq ma'lumotlarga ega boʻlishmoqda. Jadidlar o'z vaqtida jamiyat tanazzulining asosiy saba- bi aholining ilm-ma'rifatsizligiga qarshi munosib kurash olib borishgan. Ularning har biri millatimiz qahramoni, ulardan qolgan har bir ma'naviy me'ros esa oltindan ham qimmatdir. Shu o'rinda ijodiy jamoamiz bilan bir qator jadid namoyondalari asarlarini nashr etishga qaror qildik. Ushbu to'plamga Is'hoqxon to'ra Ibratning sara ijodiy va ilmiy ishlari kiritilgan boʻlib, ularni mutolaa etish jarayonida siz ham jadidlarning o'sha vaqtlardagi maqsadlari, orzu-umidlari, dard-iztiroblarini yaqindan his etasiz, degan umiddamiz!
-
Robinzon Kruzoning hayoti va ajoyib sarguzashtlari
Defo Daniyel,AZIZ KITOBXONLAR! Qo'lingizdagi ushbu kitob DANIYEL DEFO (1660-1731) qalamiga mansub "Robinson Crusoe" romanining rus tili orqali (ingliz tilidan rus tiliga Ivan Belov "Путешествия и удивительные приключения Робинзона Крузоз" tarjima qilishgan) Yo'ldosh Shamsharov tomonidan "Robinzon Kruzoning hayoti va ajoyib sarguzashtlari" nomi ostida tarjima qilingan ko'rinishidir. Shuni bilingki, badiiy asarni tarjima qilish (ayniqsa, turkiy tillarga mansub bo'lmagan tildan tarjima qilish) shu asarni qaytadan yozish bilan teng qiyinchilikka ega. Shu tildagi iboralarni so'zlarni, jumlalarni yoki maqol-matallarni maromiga yetkazib tarjima qilish juda mushkul ish hisoblanadi. Chunki bunda tarjimondan bevosita eng kamida ikkita xorijiy tilni mukammal bilish, lish, shuningdek, o'sha til egalari xalqning turmush- tarzi, etnografiyasini, madaniyatini va tarixini mukammal bilish talab etiladi. Shuning uchun Yo'ldosh Shamsharov ham doimo xalqimizning, ayniqsa, o'quvchi yoshlarimizning tahsin-u tashakkuriga sazovor bo'lgan. Biz ham shular qatorida tarjimon - Yo'ldosh Shamsharovdan ushbu xizmatlari uchun behad xursandmiz!
-
Zarbulmasal
Gulxaniy,Roviylar andog rivoyat qilurkim, ilgarigi ayyomi nofarjomda Farg'ona iqlimida Kayqubod' otlig podshodin qolgan bir eski shahriston bor erdi². Anda bir Boyo'g'li degan vatan tutmush erdi³. Ammo aning havosi xush va bodi dilkash. Sabza rayohin, anvoyi gullar, chechaklar kasratidin qo'rg'ong'a qo'ng'on chog'da tovusning parlaridek turlanib, munaqqash ko'rinur erdi va aning yonida bir yog'ochlik yerda Yapaloqqush maskani ota-bobosidin qolg'on joyi bor erdi. Ammo Boyo'g'lining bir qizi bor erdiki, mehri xovariy yuziga banda erdi.
-
Alkimyogar
Koelo P.,Jahon adabiyotining yetuk namoyandalaridan biri Paulo Koelo asarlarida inson ruhiyatining evrilishlari mahorat bilan ochib beriladi. Yozuvchi o'z asarlarida betakror taqdir egalarining qismatini tasvirlash asnosida ezgulik va yovuzlik, sabr va nafs, muhabbat va nafrat, iymon va gunoh singari umuminsoniy mavzular borasida bahs ketadi. Mutolaa davomida o'quvchi qahramon o'rnida o'zini ko'radi. Taqdir, mehnat va maqsad asnosidagi umr yo'li kitobxonni mushohadaga undaydi. Ayni paytda atrofimizdagi voqealar taqdir yo'rig'imi yoki bitikni o'zgartirish uchun imkoniyat? Balki biz bilan ro'y berayotgan tasodiflar tasodif emasdir? Paulo Koelo asarlarining yana bir diqqatga sazovor jihati shundaki, o'quvchining asar haqidagi fikri kitobning ilk sahifasida boshqa bo'lgani holda, so'nggi sahifada mutlaqo o'zgarishi mumkin. Bu o'zgarish esa kitobni yana qayta o'qishga undaydi...
-
Navoiy
Oybek M.T,«Navoiy romani o'zbek va rus tillarida bir necha marta nashr etilgan asar. Navoiydan keyingi davr uning asarlariga qiziqishni oshirsa oshirdiki, aslo kamaytirmadi. Oybek asarda Navoiy siymosini yaratadi. Bundan besh asr oldin yashab o'tgan ulug' shoirni aniq va yaqqol tasavvur etish buyuk yozuvchigagina xos. Oybek romanda buyuk shoir obrazini yara- tishda Navoiyning turkiy til va adabiyotga boʻlgan munosaba- ti tasviridan ham o'rinli foydalangan. Asarda Navoiy obraziga xos xususiyatlar sofdillik, qat'iyat va olijanoblik kabi fazilatlarda namoyon bo'ladi. Darhaqiqat, «Navoiy romani oʻzining badiiy-estetik qimmati, mazmun-mohiyati, badiiy-tas- viriy vositalarga limmo-limligi, voqealarning izchilligi, tarixiy haqiqatning ko'zgusi boʻla olganligi, qahramonlarning bir-biri bilan, ya'ni to'qima va tarixiy obrazlarning uyg'unlashganligi bilan ham yuksak tahsin va e'tiroflarga loyiq asardir. Shu bois ham bu asar mana necha yillarki, o'z qadr-qimmatini yo'qotgan emas, yo'qotmaydi ham. Chunki chinakam badiiy san'at asari hech qachon oʻlmaydi. Bunday asarlarni xalq unutmaydi. Oybekning o'zbek mumtoz adabiyotida yorqin siymo, ulug' mutafakkir sanalgan Navoiy obrazini go'zal tasvirlab bera olgan bu romani mangu yashayveradi.
-
Фозил одамлар шаҳри
Фаробий А. Н.,Шарқ Уйғониш даврининг буюк мутафаккири Абу Наср Форобий асарларида оқилона давлат тузими, инсоният жамияти ҳақидаги нодир ва доно фикрларга дуч келамиз. ІХ-Х асрларда яшаб, ижод этган «Арасту фалсафаси», «Фозил одамлар шаҳри», «Илмларнинг келиб чиқиши тўғрисида» чиларга асарларидан намуналар киритилган. Китоб файласуфларга, тарихчиларга, адибларга ва шу соҳа билан қизиқувчи ўқув- мўлжалланган.
-
Жамила
Айтматов Ч.,«Жамила», «Алвидо, Гулсари!», «Сомон йўли» ҳамда «Бўтакўз» қиссаларидан таркиб топган мазкур китоб Чингиз Айтматов асарлари туркумида чоп этилмоқда. Жамила катта оилага тушган янги келинчак. Аммо висол узоқ давом этмайди. Уруш ёш оилага нафақат ҳижрон ва айрилиқ, балки парокандалик олиб келади. Турмуш ўртоғини фронтга жўнатган келин эркаклар меҳнатини зиммасига олиб, далага чиқади. Гўзаллигию чаққонлиги сабаб қайнонаси уни бегона кўзлардан асраш учун ёнига «қўриқчи» қўяди. Фронтдан ногирон бўлиб қайтган одамови Дониёр нимаси билан Жамиланинг севгисини қозонди? Қайниси севимли янгасини ака- си тириклигидаёқ бегона билан кетишига нега йўл қўйди? Йўқсил Дониёр билан кетиб, афсус билан қайтишини кутган овул Жамила қисматида нималарга гувоҳ бўлди? Чингиз Айтматовнинг нафақат ушбу асари, балки Танабой ва Гулсари, Ер ва Тўлғаной, Абубакр ва Камол образлари гавдаланган кейинги қиссаларида ҳам қаҳрамонлар ўртасидаги умумийлик ва зиддиятлардан ўқувчи фақат ижобий натижа кутади. Асар якунида эса кутилмаган ниҳоя юз очади.
-
Kichkina shahzoda
Antuan De Sent-Ekzyuperi,"Kichkina shahzoda" ertagi Antuan de Sent-Ekzyuperining eng kichik asarlaridan biri bo'lsa ham, unda adibning inson hayotining ma'nosi va mazmuni haqidagi dardlari va falsafiy mushohadalari, insonlar o'rtasidagi do'stlik, birodarlik, hamdardlik va o'zaro hurmat munosabatlari, Yovuzlik va Yomonlikka qarshi kurash g'oyalari aks ettirilgan. Ezgulikkina yovuz baobabning g'ovlab ketishiga - olamni yomonlik egallab olishiga qarshi har kuni kurashga chiqadi. Qalbida ezgulik yashaydigan insongina o'zi suygan gulini sevgi-muhabbatini himoya qila oladi... Ezgulikning "Ko'ngil ko'zi ochiq" bo'ladi! Shunday o'lmas asar yaratgani uchun yozuvchining vatani Fransiyada, Antuan de Sent-Ekzyuperi tug'ilgan yurt - Lion shahri markazida unga ajoyib bir haykal o'rnatilgan. Ko'kka bo'y cho'zgan baland og marmar ustun ustida adib o'tiribdi, uning yelkasiga qo'lini qo'ygancha Kichkina shahzoda turibdi. Ular bu yuksaklik uzra hamon suhbat qurayotgandek tuyuladi kishiga. Darhaqiqat, Fransiyada va undan tashqarida adib ijodiga qiziqish va hurmat katta. Haykal ham shu katta hurmatning ifodasidir.
-
Mehrobdan chayon
Qodiriy A.,Abdulla Qodiriy nomini yod etarkanmiz, ko'z oldimizda oʻzbek adabiyotida romanchilik maktabiga asos solgan buyuk siymo gavdalanadi. Adibimizning milliy adabiyotimiz oldidagi ulkan xizmati har tomonlama beqiyosdir. Qo'lingizdagi muallifning.,Mehrobdan chayon" asari yozilganiga qariyb bir asr bo'lgan ersa-da, roman hamon mutolaasevarlarning sevimli asarlaridan biri bo'lib kelmoqda. Shu bois bugun siz, aziz kitobxonni, Anvar va Ra'noning badiiy bo'yoqlarda tarannum etilgan sof muhabbatiga yana bir bor oshno bo'lishga taklif etamiz.
-
Nur borki, soya bor
Hoshimov O',„Nur borki, soya bor" romanida adib inson taqdiri, uning hayot va mamot o'rtasidagi oniy lahzalik davr mobaynida boshidan kechirgan tuyg'ularini yorqin bo'yoqlarda tasvirlab bergan. Tiriklik atalmish daryo oʻzanida hamma qatori birdek oqish kerakmi yoki aksincha, oqimga qarshi suzib, haqiqat uchun kurashish kerakmi? Mana shunday savollarga javob topish mumkin bo'lgan, ko'ngilga yaqin bu asar sizni o'ylashga, fikrlashga chorlaydi. Sherzod ham jurnalist, ham xalq dardi bilan yashaydigan, haqparastlikni o'ziga shior qilib olgan yigit. Kitobni o'qir ekansiz, bu yigitni yaxshi ko'rib, uning dard-u o'ylariga sherik bo'lib, mutolaa zavqidan bahramand bo'lasiz.
-
Bahor qaytmaydi
Hoshimov O',O'zbekiston xalq yozuvchisi O'tkir Hoshimovning asarlari xalqimiz tomonidan sevib mutolaa qilinadi. Buning boisi adib asarlarining hayotiyligi, tilining jozibadorligida. Qo'lingizdagi to'plamdan O'tkir Hoshimovning „Bahor qaytmaydi" qissasi o'rin olgan. Asar iste'dodli qo'shiqchining ayanchli taqdiri haqida. Ushbu kitob mutolaasevar muxlislarimizga manzur bo'lishiga ishonamiz.
-
O'tkan kunlar
Qodiriy A.,Asarning qadrini vaqt belgilab beradi. Shu ma'noda „O'tkan kunlar" romani didli o'quvchilar qo'lidan tushmay kelayotgan asarlar sirasidan hisoblanadi. Otabek va Kumushning pok muhabbati, ularning quvonchi, iztiroblari har bir kitobxonni hayajonga soladi. Ular go'yo kitobni mutolaa qilmaydilar, shu kitobni ichida yashaydilar. Qo'lingizdagi asar siz azizlar uchun munosib sovg'a bo'ladi, degan umiddamiz.
-
Saylanma
Yusuf Muhammad,O'zbek she'riyatida yetti yoshdan yetmish yoshgacha butun xalq sevib ardoqlaydigan millatimizning haqiqiy shoiri Muhammad Yusuf she'rlari qalblarga nur yanglig' kirib boradi. Shundanmi, uning nomini bilmaydigan she'riyat muxlislarini uchratish mahol. Qo'lingizdagi kitob ham Muhammad Yusuf lirikasidagi injalig-u nozikliklardan bahramand bo'lishingiz, qalbingizdagi muhabbatingiz yangilanishi uchun qaytadan nashrga tayyorlandi. Undan shoirning bir necha dostonlari va adib haqida zamondoshlarining xotiralari ham o'rin olgan.
-
Go'ro'g'lining tug'ilishi
Go'ro'g'lining tug'ilishi,Qo'lingizdagi ushbu kitob, ya'ni "Go'ro'g'lining tug'ilishi" dostoni turkiy xalqlar xalq og'zaki ijodiga mansub bo'lib ming yillar davomida xalqimiz baxshilari tomonidan kuylanib, xalqimiz tomonidan sevib tinglangan. Bu doston "Go'ro'g'li" dostonlari turkumidagi dostonlarning dastlabkisi hisobla- nadi. "Go'ro'g'lining tug'ilishi" dostonining ushbu nusxasi xalqimizning mashhur baxshisi Muhammad Jomurot o'g'li Poʻlkan shoir (1868-1937) tomonidan kuylangan va Hodi Zarif (1905-1972) tomonidan yozib olingan. Nashrga esa Malik Murodov tomonidan tayyorlangan. "Go'ro'g'lining tug'ilishi" dostonida turkiy xalqlarning azal-azaldan imon-e'tiqod, or-nomus, va islom dinining ulug'lanishi yorqin ranglarda aks ettirilgan. Siz dostonni o'qish davomida Go'ro'g'li otasi Ravshanning dushmanlar qo'liga asir bo'lib tushishi, uning dushmanlar elidan qochishi, xotini Bibi Hilolning qabr Go'ro'g'lini tug'ishi, Go'ro'g'lining ota yurtiga qaytib kelishi, togasi Ahmadning xotinini Rayhon arab olib qochishi, Go'ro'g'lining G'irko'k otini yo'qotishi, uni izlab safarga chiqishi, unga chiltanlarning yordam berishi, otini qayta topishi, Rayhon arabning qizi Zaydinoyni olib qochib tog'asiga keltirib berishi, Chambilga podsho bo'lishi kabi sarguzashtlarga guvoh bo'lasiz.
-
Alpomish
Alpomish,Qo'lingizdagi ushbu kitob, ya'ni "Alpomish" dostoni o'zbek xalq og'zaki ijodiga mansub bo'lib ming yillar davomida xalqimiz baxshilari tomonidan kuylanib, xalqimiz tomonidan sevib tinglangan. "Alpomish" dostonining ushbu nusxasi xalqimizning mashhur baxshisi Fozil Yo'ldosh o'g'li (1872-1955) tomonidan kuylangan va Mahmud Zarifov tomonidan yozib olingan. O'zbek xalqining buyuk adiblaridan biri Hamid Olimjon (1909-1944) esa birinchi bor nashrga tayyorlagan. To'liq holatda yozma holatga keltirilishi esa Hodi Zarif (1905-1972) va To'ra Mirzayev (1936-yilda tug'ilgan) tomonidan amalga oshirilgan. "Alpomish" dostonida o'zbek xalqining azal-azaldan imon-e'tiqod, ornomus va yurt birligi yo'lida o'zini ayamasligi yorqin aks ettirilgan. Siz dostonni o'qib, o'ziga unashtirilgan qizning qalmoqlar orasida talash, yurtdoshlari- ning begonalarga xor bo'lmasligi uchun jonini tikkan Alpomish, Yaratganga imon keltirgani va mo'minga do'st tutingani uchun Hakimbekning yonida o'zining insofsiz yaqinlari hamda qarindoshlariga qarshi kurashgan Qorajon, insoniy fazilatlari bilan ko'pchilik erkaklardan baland tura oladigan Oybarchin va Qaldirg'och timsollari millatimizga xos yuksak insoniy sifatlarni aks ettirganligini ko'rasiz. Shuningdek, siz ushbu dostonni o'qish davomida xalqimizning bir qancha tarixiy etnografik urf-odatlari, dehqonchilik, chorvachilik, safar, baxillik va saxiylik, aka-uka munosabatlari, iymon va e'tiqod haqida ma'lumotlarga ega bo'lasiz.
-
Oltin zanglamas
Shuhrat,XX arsrning oltmishinchi yillaridan boshlab o'zbek adabiyoti yangi davrga qadam qo'ydi. Bu davrga kelib shaxsga sig'inish illatlarining qoralanishi adabiyot ahli ijodiga nisbiy erkinlik ato etdi. Ijodkorlarimiz o'z asarlarida badiiylikka, qahramon ruhiyati qirra- larini haqqoniy tasvirlashga harakat qila boshladilar. Bundan ham muhimi urishdan keyingi qatog'on siyosatining qurbonlari bo'lgan ziyolilar, adib va shoirlar ozodlikka chiqdilar. Ularning ijodkorlik maqomi tiklanib, ijod bilan shug'ullanish imkoniyati paydo bo'ldi. Ana shunday iste'dodli adiblarimizdan biri Shuhrat edi. Shuhrat ham ko'plab tutqunlar qatori erkinlikka chiqqach, <<<Oltin zanglamas», «Shinelli yillar» asarlarini yaratdi. Katta mehnat evaziga tayyorlangan «Oltin zanglamas>> romani kitobxonlarga adib ijodining mukammal namunasi bilan tanishish imkoniyatini berdi.
-
Оқ кема
Айтматов Ч.,«Соҳил ёқалаб чопаётган олапар», «Оқ кема» ҳамда «Сарвқомат дилбарим» каби машҳур қиссалардан иборат ушбу китоб Чингиз Айт- матов ижодининг энг сермаҳсул давридан далолатдир. Ҳар учала асар жонли тасвир ва ҳикоячилик жиҳатидан ўқувчи диққатини буткул ўзига тортади. Биринчи марта чинакам овчилар билан денгизга чиққан Кириск овдан нега ёлғиз қайтди? Оқсоқол Ўрхоннинг хаёли, Милхуннинг ға- заби ва отасининг қатъий қарори ўн бир ёшли Кириск ҳаётини қан- чалик ўзгартирди? Ёки набирасига Шохдор она буғу ҳақида ривоят айтиб, ўзлари- нинг бош бўғини дея ишонтирган, оғир вазиятларда қабиладошла- рини фақат Она буғугина асрай олади, деган Мўмин чол нега ўз қа- рашларига қарши чиқди? Она буғуни овлаб, зиёфат қилишга чолни нима мажбур қилди? «Сарвқомат дилбарим» эса бир муҳаббат ҳақида икки тақдир ҳи коясидан иборат. Аммо бир қарашда, бир учрашувда ўз севгисини топган Илёс нега пок севгисини хиёнатга алмаштирди? Йиллар ўтиб ўғлини топганда нега отаси эканлигини айтолмайди? Асар давомида яна бир муҳаббат тарихидан огоҳ бўласиз.