Kitoblar

100 жумоқли ҳикоя

Мазкур китоб юзта ҳикоядан иборат. Ҳикоялар асосан, риво- ятлар, тарихий ҳақиқатлар, қизиқарли фактлар асосида ёзилган. Ва ҳар бир ҳикояда бир сир яширинган. Ҳикоя сўнгида келти- рилган саволга тўғри жавоб топиш ҳамманинг ҳам қўлидан кела- вермайди. Уриниб кўринг-чи, нечта ҳикоядаги жумбоқни китоб охиридаги жавобларга қарамасдан топар экансиз?

Ikki eshik orasi

E'tiboringizga havola etilayotgan mazkur kitob O'tkir Hoshimov asarlari ichida qamrovi, o'quvchi qalbiga yaqinligi bilan alohida aha- miyatga ega. Unda adib qariyb qirq yillik davrni o'z ichiga olgan, bir qancha chi- gal va murakkab taqdirlar misolida o'z xalqining urush davrida bosh- dan kechirgan hayoti, qismati haqida mahorat bilan qalam tebratgan. Zamon va davr qanday sharoitda kechishidan qat'i nazar insoniy qadr-qimmat tushunchalarini saqlab qolgan, taqdirini el-yurti, xalqi, Vatani taqdiri bilan bog'lagan, farzandidan ayrilganida ham qalbiga qu- vonch baxsh etishi mumkin bo'lgan boshqa sababni o'zi uchun yarata olgan, hayotini sevgi-muhabbat tuyg'ulari bilan bezamoqchi bo'lgani holda urush hukmiga tobe bo'lib qolgan insonlar qismatini ifodalovchi ushbu asar mutolaasidan so'ng bugungi o'tayotgan tinch-omon hayo- tingiz, farzandlaringiz baxti uchun shukrona aytasiz. Asar aynan shu jihati bilan qalblarga yaqin.

Saddi Iskandariy

Buyuk shoir va mutafakkir Alisher Navoiy «Xamsa»>sining birinchi dostoni «Hayrat ul-abron» («Yaxshilar hayrati>>) beshlik yaratish an'analari asosida yaratilgan falsafiy ruhdagi asar boʻlib, unda muallifning hayot va insoniyat, davr va zamonlar, mashhur tarixiy saxslar, saltanatlar va vorislik, komil insonlar to'g'risidagi qarashlari o'z ifodasini topgan.

Layli va Majnun

"Layli va Majnun" shunchaki sevgi haqidagi asar emas, balki insonning insonga boʻlgan muhabbati haqidagi muhtasham obidadir. Pokiza va samimiy muhabbat dostoni siz, aziz kitobxonlarga muborak bo'lsin.

Sab'ai Sayyor

Alisher Navoiyning bu sarguzasht dostonida ham shoirning adolatli shoh haqidagi qarashlari, haqiqiy muhabbat va insoniylik g'oyalari tarannum etilgan.

Farhod va Shirin

«Farhod va Shirin haqiqiy sevgi-muhabbat, vafo va sa- doqat, do'stlik va insonparvarlik g'oyalari qatorida, kasb-hunar o'rganishning foydalari, shohlar va ularning saltanatlari, shohlik tartib-qoidalari haqidagi keng qamrovli, ibratli rivoyatlarga boy dostondir. Ikki oshiqning beg'ubor sevgisi va sevishganlarning fojiali taqdiri nihoyatda mahzunlik bilan kuylangani uchun bu doston asrlar oshsa ham sevib o'qib kelinmoqda.

Hayrat ul-abror

Iskandar - har bir davr, xususan, oʻrta asirlardagi shoh-u shahzodalar uchun ibrat qilib ko'rsatishga arzirli adolatparvar hukmdor. Shuningdek, uning hikmat egasi ham boʻlganligi asar- ning badiiy ko'lami kengligini ta'minlagan. Iskandarning nabiy, hakim va haqiqiy ma'nodagi malik - "adolatli shoh" ekanligini ta'kidlagan Navoiy uni ideal obraz sifatida talqin etgan.

Лисон ут-тайр

Iskandar - har bir davr, xususan, oʻrta asirlardagi shoh-u shahzodalar uchun ibrat qilib ko'rsatishga arzirli adolatparvar hukmdor. Shuningdek, uning hikmat egasi ham boʻlganligi asar- ning badiiy ko'lami kengligini ta'minlagan. Iskandarning nabiy, hakim va haqiqiy ma'nodagi malik - "adolatli shoh" ekanligini ta'kidlagan Navoiy uni ideal obraz sifatida talqin etgan.

Кечиккан қасос

Комил Синдаров ҳозиргача китобхонлар эътиборига ҳавола этилган "Қимматга тушган хато", "Темурийлар кутубхонаси сири", "Кечиккан қа- сос", "Амирликнинг олтин тахти изидан" китоблари орқали ўз ўқувчила- рини топишга улгурди. Ўқувчиларга тақдим қилинаётган ушбу асар ҳам воқеаларнинг қизиқарлилиги, жумбоқли ҳолатлар, турфа хил такдир- лар ёритилганлиги билан китобхонлар қизиқишини орттиради. Асар қаҳрамонлари Санжарбек ва Фахриддин ўз ишига виждонан ёндашадиган, кўнглига қараб иш тутадиган терговчилар. Лекин сезим- ларга таяниб иш тутиб бўлмайди, далил-исбот билан иш қилиш лозим. Суриштирув жараёнида жиноят иши баттар чигаллашиб боради. Нати- жада терговчиларнинг иши ҳам мураккаблашиб кетади. Ҳар ким айб- дор бўлиши мумкин. Бироқ ҳақиқий жиноятчини топиш шарт. Китобхон асар мутолааси давомида ечимнинг тезроқ якун топишини қанчалик истамасин, вазият чигаллашиб кетаверади. Бу эса ўкувчининг жиноятчини топишга бўлган қизиқишини янада орттириб юборади.

Тунги қотиллик

Комил Синдаров ҳозиргача китобхонлар эътиборига ҳавола этилган "Қимматга тушган хато", "Темурийлар кутубхонаси сири", "Кечиккан қа- сос", "Амирликнинг олтин тахти изидан" китоблари орқали ўз ўқувчила- рини топишга улгурди. Ўқувчиларга тақдим қилинаётган ушбу асар ҳам воқеаларнинг қизиқарлилиги, жумбоқли ҳолатлар, турфа хил такдир- лар ёритилганлиги билан китобхонлар қизиқишини орттиради. Асар қаҳрамонлари Санжарбек ва Фахриддин ўз ишига виждонан ёндашадиган, кўнглига қараб иш тутадиган терговчилар. Лекин сезим- ларга таяниб иш тутиб бўлмайди, далил-исбот билан иш қилиш лозим. Суриштирув жараёнида жиноят иши баттар чигаллашиб боради. Нати- жада терговчиларнинг иши ҳам мураккаблашиб кетади. Ҳар ким айб- дор бўлиши мумкин. Бироқ ҳақиқий жиноятчини топиш шарт. Китобхон асар мутолааси давомида ечимнинг тезроқ якун топишини қанчалик истамасин, вазият чигаллашиб кетаверади. Бу эса ўкувчининг жиноятчини топишга бўлган қизиқишини янада орттириб юборади.

Темурийлар кутубхонасининг сири

Комил Синдаров ҳозиргача китобхонлар эътиборига ҳавола этилган "Қимматга тушган хато", "Темурийлар кутубхонаси сири", "Кечиккан қа- сос", "Амирликнинг олтин тахти изидан" китоблари орқали ўз ўқувчила- рини топишга улгурди. Ўқувчиларга тақдим қилинаётган ушбу асар ҳам воқеаларнинг қизиқарлилиги, жумбоқли ҳолатлар, турфа хил такдир- лар ёритилганлиги билан китобхонлар қизиқишини орттиради. Асар қаҳрамонлари Санжарбек ва Фахриддин ўз ишига виждонан ёндашадиган, кўнглига қараб иш тутадиган терговчилар. Лекин сезим- ларга таяниб иш тутиб бўлмайди, далил-исбот билан иш қилиш лозим. Суриштирув жараёнида жиноят иши баттар чигаллашиб боради. Нати- жада терговчиларнинг иши ҳам мураккаблашиб кетади. Ҳар ким айб- дор бўлиши мумкин. Бироқ ҳақиқий жиноятчини топиш шарт. Китобхон асар мутолааси давомида ечимнинг тезроқ якун топишини қанчалик истамасин, вазият чигаллашиб кетаверади. Бу эса ўкувчининг жиноятчини топишга бўлган қизиқишини янада орттириб юборади.

Жиноят ва жазо

Ушбу китоб илк бор ўзбек тилида 1977-йилда чоп этилган. Бу даврдаги нашрида айрим сўз ва жумлаларнинг маъноси изоҳланмаган ёки русча сузлар, ёки байналмилал жумлалар орқали берилган эди. Бу ҳолат билан биз таржимонларни ёки ўша давр нашриёти ходимларини камситиш фикридан йироқмиз. Фақат ҳозирги давр китобхонларининг талаб ва илтимосларига асосан асар таржимасига қўшимча иқтибослар киритилди ва асар ҳозирги ўзбек адабий тили қоидалари асосида қайта Таҳрирланди. Сиз ушбу асарни ўқир экансиз, университетнинг ёш талабаси Родион Раскольников огир ва аянчли қашшоқликдан қутулиш, зўр маблаг ва юксак мавқега эга бўлиш, сўнг инсониятнинг олижаноб мақсадлари йўлида хизмат қилишни кўзлаб, фожиавий ҳамда даҳшатли бир назарияни тўқиб чиқаришига, ақл етмайдиган қотиллик қилишига ва шу мудҳиш қотилликдан тугилган беҳад, бепоён уқубатлар, инсон руҳининг ҳайратомуз галаёнлари акс эттишига гувоҳ бўласиз.

Ёлгизликнинг юз йили

Қўлингиздаги ушбу китоб Жанубий Америкада яшаб ижод этган адиб (тугилган жойи - Колумбия, вафот этган жойи Мексика) Габриэль Гарсиа Маркеснинг испан тилида ёзилган “Cien años de soledad" романининг рус тили орқали Нурали Қобул, Анвар Жўрабоев ва Тоҳир Қаҳҳорлар томонидан “Ёлгизликнинг юз йиили" номи остида таржима қилинган кўринишидир. Бу таржимонларимиз ушбу асарни тарижима қилиш орқали она тилимизнинг лугат бойлигининг бойишига ва китобхонларнинг бадиий адабиётга бўлган қизиқишларининг юксалишига улкан ҳисса қўшгандар.

If qal'asining mahbusi. Birinchi kitob.

"If qal'asining mahbusi" asari jahon adabiyotining o'lmas durdonalaridan biri hisoblanadi! Ushbu asar vatanimizda ham bir necha bor qayta chop etilgan. Chunki har doim bu kitobga talab katta bo'lgan. Asarni o'qish davomida biror joyda mantiqsizlikka duch kelmaysiz. - Asarning asosiy qahramoni Edmon Dantes bo'lsa ham, adib ikkinchi darajali qahramonlar orqali ham juda katta mazmun yaratadi. Buni siz Abbat Faria, Vilfor, Alber, Danglar kabi qahramonlarning tabiati va suhbatidan bilib olasiz. Asarda faqat Edmon Dantesning dushmanlaridan o'ch olish g'oyasi emas, balki dunyodan ezgulikni axtarishi ham namoyon bo'ladi. Ushbu kitob ilk bor o'zbek tilida 1974-yilda chop etilgan. Bu davrdagi nashrida ayrim so'z va jumlalarning ma'nosi izohlanmagan yoki ruscha so'zlar, yoki baynalmilal jumlalar orqali berilgan edi. Bu holat bilan biz tarjimonlarni yoki o'sha davr nashriyoti xodimlarini kamsitish fikridan yiroqmiz. Faqat hozirgi davr kitobxonlarining talab va iltimoslariga asosan asar tarjimasiga qo'shimcha iqtiboslar kiritildi va asar hozirgi o'zbek adabiy tili qoidalari asosida qayta tahrirlandi.

Andisha va g'urur

Jeyn Ostin Andisha va g'urur. (Gordost i predubejdeni- yes) asarida qishloq dvoryanining qizi Elizabet Bennet bilan o'zining kelib chiqishi, boyligi ila mag'rur boy pomeshchikning o'g'li Fitsuilyam Darsi o'rtasidagi sarguzashtlarni hikoya qila di. Asar 1813-yilda nashr qilinib, adabiyot dunyosida katta shov-shuvga sabab boʻldi. Ushbu asar haqida o'sha paytdagi «Britaniya tanqidchisi» jurnali shunday yozgan edi: «Asar shu paytgacha o'quvchilar hukmiga havola qilingan bu turdagi hamma romanlardan yuqori turadi». Umid qilamizki, mazkur asar hurmatli o'zbek kitobxonlariga ham manzur boʻladi.

Анна Каренина

Бахтли оилаларнинг ҳаммаси бир-бирига ўхшайди, бахтсиз оилаларнинг эса ҳар бири ўзича бахтсиздир. Облонскийлар уйида ҳамма нарса остин-устун бўлиб кетди. Хотини эрининг уйларида мураббиялик қилган фран- цуз аёл билан алоқада бўлганлигини билиб қолиб, унга, энди сен билан бир уйда тура олмайман, деди. Эр-у хотиннинг ўзлари ҳам, оила аъзолари ҳам, уй хизматкорлари ҳам уч кундан бери давом этиб келаётган бу машмаша ҳаммалари- нинг таъбини хира қилганини сезиб турардилар. Оиланинг барча аъзолари ва уй хизматкорлари: ўзларининг бирга ту- ришларида хеч кандай маъно колмаганини ва ҳар қандай карвонсаройда тасодифан топишган одамларнинг улардан кўра, яьни Облонскийларнинг оила аъзолари билан уй хизматкорларидан кўра, бир-бирларига инокрок эканлик- ларини сезиб турардилар.

If qal'asining mahbusi. Ikkinchi kitob.

"If qal'asining mahbusi" asari jahon adabiyotining o'lmas durdonalaridan biri hisoblanadi! Ushbu asar vatanimizda ham bir necha bor qayta chop etilgan. Chunki har doim bu kitobga talab katta bo'lgan. Asarni o'qish davomida biror joyda mantiqsizlikka duch kelmaysiz. - Asarning asosiy qahramoni Edmon Dantes bo'lsa ham, adib ikkinchi darajali qahramonlar orqali ham juda katta mazmun yaratadi. Buni siz Abbat Faria, Vilfor, Alber, Danglar kabi qahramonlarning tabiati va suhbatidan bilib olasiz. Asarda faqat Edmon Dantesning dushmanlaridan o'ch olish g'oyasi emas, balki dunyodan ezgulikni axtarishi ham namoyon bo'ladi. Ushbu kitob ilk bor o'zbek tilida 1974-yilda chop etilgan. Bu davrdagi nashrida ayrim so'z va jumlalarning ma'nosi izohlanmagan yoki ruscha so'zlar, yoki baynalmilal jumlalar orqali berilgan edi. Bu holat bilan biz tarjimonlarni yoki o'sha davr nashriyoti xodimlarini kamsitish fikridan yiroqmiz. Faqat hozirgi davr kitobxonlarining talab va iltimoslariga asosan asar tarjimasiga qo'shimcha iqtiboslar kiritildi va asar hozirgi o'zbek adabiy tili qoidalari asosida qayta tahrirlandi.

Kon-Tikida safar

Qo'lingizdagi Kon-Tiki-da safar kitobi dunyodagi ko'p xalqlar tiliga tarjima qilingan. Asarda norvegiyalik etnograf olim Tur Xeyerdalning besh sayohatchi hamrohi bilan birga oddiy palma yog'ochidan yasal- gan (sol) qayiqda (1947-yil) Tinch Okeaniga chiqib, Peru orolidan Polineziya orollarigacha suzib borgani haqida hikoya qilingan. Mustaqillikdan so'ng erishgan yutuqlarimiz ichida eng hay- ratlanarlisi yosh avlod qalbida kitobga mehr uyg'otish bo'ldi. Ayni ma'noda bu kitob yetti yashardan yetmish yashargacha boʻlgan kishilarni irodali, e'tiqodli qilib tarbiyalashda muhim ahamiyat kasb etadi hamda kishilarda birdamlik kayfiyatini uyg'otadi. Zero, Kon-Tiki da safar romanida ochiq dengiz manzaralari va ana shu poyonsiz ummondagi qahramonlar har qanday qiyinchi- liklarga barham berib o'z ko'zlagan manzillariga eson-omon yetib boradilar. Bu safardagi ramz-ishoralar kishi qalbini yoshartiradi, unda hayotga boʻlgan tashnalikni ikki hissa oshiradi. Aslida bu asar qaysidir ma'noda ko'ngil sari bir safar hamdir.

Jinoyat huquqi

"Jinoyat huquqi" fani darsligining yozilishidan maqsad-talabalarda chuqur nazariy bilimlarni shakllantirish hamda shu asosda huquq - tartibot va sud organlarining bo'linmalari va xizmatlariga yuklangan vazifalarni samarali hal qilish uchun zarur bilim va ko'nikmalarni berishdan iborat.

Jinoyat huquqi