Unilibrary. Oliy ta'lim muassasalarining yagona elektron kutubxona axborot tizimi.

МУКАММАЛ АСАРЛАР ТЎПЛАМИ. Ўн биринчи том. ХАМСА. Садди Искандарий

Худоё, мусаллам худолиқ санга, Биров шаҳки, даъби гадолиқ санга. Худованди бемислу монандсен, Худовандларга худовандсен. Забардастлар зердастинг сенинг, Бийиклар келиб борча пастинг сенинг. Санки кўргузуб мавж дарёйи жуд, Сен айлаб аён коргоҳи вужуд. Вужуд аҳлининг коми жудунг била, Келиб жуд қойим вужудунг била. Вужудунг қачон қилса зоҳир қидам, Бўлуб борча ашё вужуди адам.

МУКАММАЛ АСАРЛАР ТЎПЛАМИ. Ўнинчи том. ХАМСА Сабъаи сайёр

Эй сипосинг демакда эл тили лол, Элга тил сендин ўлди тилга мақол. Сендин инсонға тору пуди жасад, Жасад ичра кўнгул, кўнгулда хирад. Сен қилиб фарқ уйида пинҳоний Қоргоҳи димоғи инсоний. Кўк топиб сайру ер сукун сендин, Бири саркаш, бири нигун сендин. Тунд сендин сипеҳр Баҳроми, Чангзан Зуҳранинг Дилороми.

МУКАММАЛ АСАРЛАР ТЎПЛАМИ. Тўққизинчи том. ХАМСА - Лайли ва Мажнун

Эй яхши отинг била сароғоз, Анжомиғаким етар ҳар оғоз. Эй сендин улус хужаста фаржом, Оғозингга ақл тоимай анжом. Эй ақлға фоизи маоний, Боқийсену борча халқ фоний. Эй элга адам бақони айлаб, Зотингға фанони фони айлаб, Эй илмингға ғайб сирри маълум, Мавжудсен, ўзга борча маъдум. Эй йўқ қилибон адамни будунг, Йўқлуғни адам қилиб вужудунг.

МУКАММАЛ АСАРЛАР ТЎПЛАМИ. Саккизинчи том ХАМСА - Фарҳод ва Ширин

Биҳамдик фатҳ абвоб ул-маони, Насиб эт кўнглума фатҳ ўлмак они. Кўзумга ул эшик куфлин радид эт, Анинг фатҳиға килкимни калид эт. Очиб ул ганж қуфлин бу калидим, Насибим айла неки бор умидим.

МУКАММАЛ АСАРЛАР ТЎПЛАМИ Йигирма томлик Олтинчи том ХАЗОЙИН УЛ-МАОНИЙ Фавойид ул-кибар

Эй, етти манзар тарҳиға меъмори сунъунгдин бино, Маснуълар фоний, вале маслуби сониъдин фано. Чекмай малак лутфунг куни жуз зикр ила тасбиҳ уни Одам дебон қаҳринг туни ҳар дам «заламно раббано». Ҳамдингға ҳар кўтаҳ назар ҳам гунгу лол ўлғай магар Чунким демиш хайрул башар ул ерда лоуҳси сано.

МУКАММАЛ АСАРЛАР ТЎПЛАМИ Йигирма томлик Бешинчи том

Эй навбаҳори оразинг субҳиға жонпарвар ҳаво, Андин гулу булбул топиб юз барг бирла минг наво. Тўбию шоҳи сидрадур кўюнг гиёҳи, негаким Ушшоқ ашку оҳидин ҳар дам топар сую ҳаво. Заҳри фироқингдин қаю ошиқки бўлди талхком, Нўши висолинг етмаса, Исо анга топмас даво.

МУКАММАЛ АСАРЛАР ТЎПЛАМИ Йигирма томлик Учинчи том

Алишер Навоий лирик меросининг мукаммал нашри илк бор 1959-1960 йилларда Ўзбекистон Фанлар академиясининг А. С.Пушкин номидаги Тил ва адабиёт институти томонидан тайёрланган ва Ўзбекистон ФА нашриёти томонидан амалга оширилган эди. «Хазойин ул-маоний» девонлари нашрини Ўзбекистонда хизмат кўрсатган фан арбоби, Беруний мукофоти лауреати, филология фанлари доктори, профессор Ҳамид Сулаймон тайёрлаган эди.

МУКАММАЛ АСАРЛАР ТЎПЛАМИ

«Мукаммал асарлар тўплами»нинг I томи Алишер Навоийнинг «Бадойиъ ул-бидоя», ІІ томи «Наводир ун-ниҳоя» девонларидаи иборат бўлиб, улар биринчи марта чоп этилмоқда. Алишер Навоийнинг бу девони нашрига Ўзбекистон ССР Фанлар академияси Абу Райҳон Беруний номидаги Шарқшунослик институти қўлёзмалар фондида 11675 инв. рақам остида сақланувчи нодир қўлёзма асос қилиб олинди. Девон 1487 йили Ҳиротда машҳур хаттот Абдулжамил котиб томонидан юксак каллиграфик санъат билан кўчирилган. Асар 149 варақдан иборат, тўлиқ. Унда 840 ғазал бор. Бу қўлёзма тексти Ўзбекистон ССР Фанлар академияси Абу Райҳон Беруний номидаги Шарқшунослик институтида сақланувчи XV аср хаттотлик санъатининг атоқли намояндаларидан Султон Али Машҳадий томонидан Ҳиротда кўчирилган 1995 инв. рақамли иккинчи бир нусхага солиштирилиб, тўлдирилди.

МУКАММАЛ АСАРЛАР ТЎПЛАМИ Йигирма томлик Биринчи том БАДОЙИЪ УЛ-БИДОЯ

Алишер Навоийнинг ўлмас меросини кенг қамровда ўрганиш, уларнинг кўп нусхали нашрларини ташкил этиш асосан бизнинг давримизда бошланди. Шоир асарларини текстологик планда ўрганишга киришилди. Улардан айримларини, ҳозирги тил нормалари асосида шарҳлар билан қўшиб нашр этиш йўлга қўйилди. Бу ишлар Алишер Навоий туғилган куннинг 500 йиллигини нишонлаш бўйича бошланган тадбирларни амалга ошириш Алишер Навоийнинг ўлмас меросини кенг қамровда ўрганиш, уларнинг кўп нусхали нашрларини ташкил этиш асосан бизнинг давримизда бошланди. Шоир асарларини текстологик планда ўрганишга киришилди. Улардан айримларини, ҳозирги тил нормалари асосида шарҳлар билан қўшиб нашр этиш йўлга қўйилди. Бу ишлар Алишер Навоий туғилган куннинг 500 йиллигини нишонлаш бўйича бошланган тадбирларни амалга ошириш муносабати билан айниқса жонланиб кетди. Натижада иккинчи жаҳон урушигача бўлган даврда шоир лирикасидан сайланма нашрлар юзага келди. «Хамса» достонларини чоп этишга киришилди.

Мезонул-авзон

Комил ҳамд ва вофир шукр ул сониъғаким, инсон хилқати байтининг назмин аносир тўрт рукни била тузди ва бу байт арконин назм аҳлининг солим табъ ва мустақим зеҳни икки мисраи била манзум кўргузди. Ва жадид наът ва қариб дуруд ул нозимғаким, олам аҳли интизоми учун шариат мезонини адл авзони била рост келтурди, то ул ростлик сиқли ҳашр мезонига мадад еткурди.

МАЖОЛИС УН-НАФОИС

Хурдабинлар хизматида ва хирадойинлар ҳазратида маъруз улким, назм каломи рутбаси рифъатига ушбу далил басдурким, анинг муқобиласидаким, араб фусаҳоси балоғат зеварлари била намойишлиқ ва фасоҳат гавҳарлари била оройишлиқ назм раънолариға жилва берурлар эрди ва даъво кўси овозасии фалакка еткурурлар эрди. Ҳазрати малики алломнинг каломи муъжиз низоми Жабраили ҳужаста фаржом воситаси била хайр-ул-аном алайҳиссалавоту вассалламға нозил бўлди.

МАҲБУБ УЛ-ҚУЛУБ

Навоий бу асарни яратишда кўзлаган мақсади ҳақида асар мукаддимасида шундай ёзади: «...болаликдан TO қариликка қадар кўҳна даврон воқеаларидан, айланувчи осмон ҳодисаларидан, фитна қўзговчи дунё буқаламунлигидан - товламачилигидан замонанинг ранг сингари гуногунлиғидан кўп вақт ва узоқ муддат ҳар хил хаёл ва тараддудлар билан дайдиб юрдим, ҳар товур ва равишда бўлдим ва турли йўлларга кирдим, яхши-ёмоннинг хизматини қилдим, катта- кичикнинг суҳбатида бўлдим, гоҳ хорлик ва қийинчилик вайронасида нола қилдим, гоҳо иззат ва маъмурлик бўстонида мажлис қурдим... Пўқсуллик ва камбағаллик пайтларимда, фалокатли замон- ларда ва ноумид юрган пайтларимда баъзан илм-фан мадрасаларида қуйи сафлардан жой олдим ва олимлар мажлисида илм нуридан кўнглимни ёритдим... давлат иши билан машғул бўлган амалдорлик чоғларимда кўнгил мулкини турли одамларнинг ҳужуми булғалади.

«ЛИСОНУТ-ТАЙР

Галактикамизнинг ер шари деган жаҳонида одамлар олами, ҳайвонлар олами, қушлар олами, ҳашоратлар олами ва бошқа оламлар бор. Шу оламлар орасида болалар оламига кўпрок яқини қушлар олами бўлса эҳтимол. Шунинг учун бўлса керакки, 9-10 ёшлардаги Алишер Фаридиддин Атторнинг «Мантикут-тайр» («Қуш нутқи») номли достонини жуда ёқтириб қолди ва муттасил шу достон такрорига ружуъ қилди. «Лисонут-тайр»нинг қуйидаги парчасида ёш Алишер таълим олган мактабда ўқувчилар ўқиётган мукаддас диний ва дунёвий бадиий асарлар кўзга ташланади, Талабалар сабоқ такроридан ё каломуллоҳни такрорлаш машқидан толиққанларида устоз ёшларнинг хотирасини мустаҳкамлаш учун қизиқарли китоблар мутолаасига рағбатлантирар экан.

ЛИСОНУТ -ТАЙР (Қуш тили)

«Лисонут-тайр» («Қуш тили») буюк шоир Алишер Навоийнинг энг сўнгги достони бўлиб, у реал мавжудот ва илоҳиёт, инсон, табиат каби ғоят мураккаб масалаларни бадиий акс эттирган. Бинобарин, Навоий асарда юқоридаги масалалар юзасидан ўз қарашларини қушлар тили, уларнинг хатти-ҳаракатлари ва саргузаштлари орқали аллегорик тарзда, яъни мажозий усулда баён қилади. Навоий бу ҳақда ўзининг «Муҳокаматул-луғатайн» («Икки тил муҳокамаси») асарида шундай деб ёзади: «Чун «Лисонут-тайр» алҳони била тараннум тузубмен, қуш тили ишорати билан ҳақиқат асрорни мажоз суратида кўргузубмен».

LISON UT-TAYR (Nasriy bayon) I

Yaratuvchi qudratli qalam bilan olamni aniq bir reja ostida bunyod qildi. U to'qqiz falakni aylanuvchi qilib yaratdi va buning sirini tushunishda idrokni ojiz etdi. Ko'kni tun va kun bilan yarqiratib, uni quyosh va yulduzlar bilan bezadi. Unda oy go'yo osmon tirnog'iga o'xshash bo'lib, yangi oy esa o'sha tirnog'dan olingan bir bo'lakni eslatadi. Osmonni betinim harakat qilishga bo'ysundirdi, Yerni esa uning bo'shlig'ida tuig'un qilib yaratdi. Yer yuzini yomg'ir bilan yuvdi, natijada chang va chirklar undan tozalandi. Quruqlikni dengiz yuzidagi kemaga monand qilib yaratdi. Tog'lardan bu kemaga uning muvozanatini saqlab turadigan langarlar yasadi. Quyosh o'tidan suv qaynab ketmasin, degan maqsadda dengiz yuziga bug'lardan parda tortdi. Suvda mayjud bo'lgan qurt va qushlar g'amini yeyishda adolat olamini ko'rsatdi. Nayson yomg'iriga katta sharaf ato etdi, uning ehsoni tufayli sadaf ichida gavhar hosil bo'ldi. Durga u juda katta qiymat bilan rivoj berdi, oqibatda u taxt ahlining toji uchun zebu ziynatga aylandi.

Зулматдаги салтанат

Собик шуро даври инсоният тарихидаги энг мураккаб, жуда кўп саифалари яширин давр эди. Шу жиҳатдан шуролар ўрнатган хокимиятни зулматдаги салтанат эди десак, кўп ҳам адашмасак керак.