Unilibrary. Oliy ta'lim muassasalarining yagona elektron kutubxona axborot tizimi.

Зулмат диёрида

Азалдан дин, эътиқод инсонларни эзгуликка, ёруғликка даъват этиб келган. Бироқ динни ёвуз мақсадларга эришиш учун ўзларига восита қилиб, минглаб бегуноҳ инсонларнинг қонини тўкувчи олчоқ кимсалар ҳар доим бўлган.

Амир Темур аждодлари

Амир Темурнинг ҳарбий юришлари тарихига бағишланган асарларнинг дастлабкилари ҳали Соҳибқирон тириклигидаёқ ёзилган бўлиб, бу анъана кейинчалик, унинг ўғли Шоҳрух салтанати даврида ҳам давом этди. Тарихчилар Низомуддин Шомийнинг «Зафарнома», Ҳофизи Абрунинг «Зубдат ат-таворих», Шарафуддин Али Яздийнинг «Зафарнома», Фасиҳ Аҳмад Хавофийнинг «Мужмали Фасиҳий», Абдураззоқ Самарқандийнинг «Матла ас-саъдайн», Ибн Арабшоҳнинг «Ажоиб ал-макдур» каби асарлари ўша даврнинг қимматли ёзма манбалари ҳисобланади. Бу тарихий асарлар мазмун жиҳатдан битта мавзу - Темур ва темурийлар тарихини ўз ичига ҳолларда бир-бирини тузатади ва тўлдиради ҳам.

Қосықлар ҳәм поэмалар

Бул китапта тийкарынан қосықлар ҳәм поэмалар берилген.

УРТА ДСРЛДР ТНРИХИ

Гарбда урта аср жамиятининг вужудга келиш проблемаси. Европада урта аср жамияти мураккаб бир синтез натижасида, яъни ижтимоий ташкилотнинг узидан олдин утган икки форма- сининг: бир томондан, Рим империясидаги ^улдорлик тузумининг, иккинчи томондан, кельтлар, германлар, славянларнинг ^амда империядан шимолда бош^а ^абилаларнинг варварлик тузумининг бир-бири билан цушилиши натижасида вужудга келди, бу варварлик тузуми, аслида хали синфий булмаган ту- зум эди. Тугри, варварлар бир неча аср мобайнида римликлар билан ёнма-ён яшаганлари туфайли уларга римликларнинг бир- мунча таъсири утган эди. Шу билан бирга феодал тузумнинг элементлари Европа ^али урта аерлар даврига кнрмасдан анча илгариёц римликларнинг узларида ^ам, варварларда з^ам вужудга кела бошлаган эди.

ҚАДИМГИ ЎРТА ОСИЁ ТАРИХИ

У рта Осиё жахрн цивилизацияси, инсоният маданияти тарихи- нинг масканларидан биридир. Бу улканинг турли кушни вилоятла- рида бир умумий, кадимги маданиятга тегишли ёдгорликлар топиб текширилгаи. Шу кадимги манзилгохдар ва цщарларга асос солган ахрли Урта Осиё халкдари аждодларининг йирик гурухдарини таш- кил кдлган. Бир умумий географик улкада кдцимда юз берган маданий, ижгимоий-икшсодий ва сиёсий жараёнлар бир-бирига яждн булиб, кушни кдбилалар ва элатларни умумий маданий ва этник илдизлар бирлаштирган. Улар турли куринишдаги узаро алокалар асосида ривожланган. Шунинг учун хам кадимги замонлардаи бошлаб, Урта

Сургин

Қўлингиздаги ушбу китоб ёзувчи Алиназар Эгамназаровнинг ўзоқ йиллар давомида олиб борган ижтимоий-тарихий кузатувлари ҳосиласидир.

V A T A N T A R I X I

Mazkur kitob 1997 yilda nashr etilgan «Vatan tarixi» (Birinchi kitob) o‘quv qo‘llanmasining davomi bo‘lib, unda O‘zbеkiston tarixshunosligi taraqqiyotining hozirgi bosqichdagi yutuqlariga hamda milliy istiqlol g‘oyasiga asoslangan holda Vatanimiz tarixining Shayboniylar davlatining tashkil topishidan to XX asr boshlarigacha bo‘lib o‘tgan muhim voqеalari yoritilgan. Kitobda Shayboniylar, Ashtarxoniylar, o‘zbеk xonliklari, Turkistonning chor Rossiyasi tomonidan bosib olinishi, o‘lkadagi mustamlaka hukmronligi, mustamlakachilikka qarshi kurash, dеmokratik va milliy-ozodlik, jadidchilik harakatlari turli manbalar asosida aks ettirilgan. Kitobdan univеrsitеtlar, pеdagogika institutlari tarix fakultеtlari talabalari, shuningdеk, Vatanimiz tarixi bilan qiziquvchi barcha kitobxonlar foydalanishlari mumkin.

V A T A N T A R I X I (

Mazkur kitob 1997 yilda nashr etilgan «Vatan tarixi» (Birinchi kitob) o’quv qo’llanmasi va 2003 yilda nashr qilingan «Vatan tarixi» (XVI-XX asr boshlari.) (Ikkinchi kitob)ning davomi bo’lib, unda o’zbеk va jahon tarixshunosligining hozirgi bosqichdagi yutuqlariga hamda milliy istiqlol mafkurasi g’oyalariga asoslangan holda O’zbеkistonning 1917 yil fеvral inqilobidan to 1991 yil 31 avgustda O’zbеkiston Rеspublikasining davlat mustaqilligiga erishgan davriga qadar sodir bo’lgan muhim tarixiy voqеalari yoritilgan. Kitobda sovеt mustamlakachiligining o’rnatilishi va unga qarshi o’lkamiz xalqlarining milliy ozodlik kurashlari, O’zbеkistonning sovеt rеjimi sharoitidagi ahvoli, xalqning tortgan zahmatlari, ikkinchi jahon urushidagi ishtiroki, Sovetlar istibdodining kuchayishi va unga qarshi milliy uyg’onish va uning bosqichlari, istiqlol uchun kurash kеng ko’lamdagi, xilma-xil hujjatli manbalar asosida aks ettirilgan.

VATAN TARIXI

Mustaqil taraqqiyot yo‘lidan borayotgan O‘zbеkistonning mеhnatkash ahli ijtimoiy hayotining barcha jabhalarida barakali mеhnat qilmoqdalar va muvaffaqiyatlarni qo‘lga kiritmoqdalar. Qo‘lingizdagi ―Vatan tarixi‖ o‘quv qo‘llanmasi ham ana shu istiqlol mеvasidir. Mazkur qo‘llanmada muqaddas Vatanimizning eng qadimgi davrlaridan to XVI asrgacha bo‘lgan davri tarixi o‘z ifodasini topgan. Qiyosi yo‘q, ona tariximizning oltin zarxallar bilan bitilgan har bir satrini farzandlik mehri bilan varaqlar ekkanmiz, Turonzamin deb abirimiz ko‘krak kеrib mag‘rurlansak arziydigan ona tariximizning oltin zarhallari bilan bitilgan har bir satrini farzandlik mеhri bilan varaqlar ekanmiz, Turonzamin dеb atalmish bu ko‘hna va hamisha navqiron O‘rta Osiyo tuprog‘ida yashab kеlayotgan o‘zbеklar, qozoqlar, qirg‘izlar, qoraqalpoqlar, tojiklar va turkmanlarning azal-azaldan vatanlari bir bo‘lganligi, tili, dini, urf-odati, dеmakki taqdiri va tarixi ham bir bo‘lganligiga to‘la ishonch hosil qilamiz. Qo‘llanmani tayyorlashda tarixiylik, ilmiy holislik bosh mеzon bo‘lib xizmat qildi.

SAMARQAND TARIXIY OBIDALARI

Mazkur uslubiy tavsiya turizm yo‘nalishi kasb-hunar kollejlari hamda ekskursiyashunoslikka qiziquvchilar uchun mo’ljallangan bo’lib, unda Samarqand tarixiy obidalari haqida uch til(o’zbek, ingliz, rus)da ekskursiya matnlari, ekskursiyani olib borish tartibi, gid ekskursovodlikda ko’p qo’llanadigan so’z va birikmalar hamda ularning uch tildagi tarjimalari o’rin olgan.

САМАРҚАНД ТАРИХИ

Шарқ халқлари давлатчилиги ва тамаддуни тарихида, улар тараққиётининг барча босқичларида жамият иқтисодий ва сиёсий ҳаётининг марказлари ҳисобланмиш шаҳарлар муҳим аҳамиятга эга бўлган. Шаҳарларда давлатҳарбий-маъмурий ва маданий ҳаётнинг барча салоҳияти жамланган эди. Иктисодий ва маданий ривожла- нишда шаҳарларнинг етакчилик мавқеини эгаллагани, жумладан, Шарқнинг йирик шаҳарлашган минтақалари ҳисобланган Ўрта Осиёда ҳам кузатилади. Ўрта Осиё шаҳарлари замонасининг тур- ли даврларида ишлаб чиқарйшни, савдо-сотиқни юргизувчи, фанни ривожлантирувчи йирик марказлар сифатида таърифланган. Хусу- сан, Самарқанд нафақат Ўрта Осиё, балки бутун Шарқнинг йирик шаҳарлари сирасига кириб, у Ўрта Осиёнинг энг катта дарёлари Ўкуз ва Яксарт - Амударё ва Сирдарё оралигидаги улкан маданий масканнинг марказида - “зар сочувчи дарё” деб аталмиш Зарафшон бўйларида ва Евросиёнинг энг муҳим савдо тармоқлари туташган йўлда қад кўтарди. Бу ҳудуд Ўрта Осиёдан оқиб ўтадиган икки азим дарёнинг оралигида жойлашгани ва республикамиз - Ўзбекистон халқларининг юксалиш босқичларини ёритишдаги аҳамияти билан катта қизиқиш туғдиради.

Qiziquvchan Matmusa

Ushbu kitobga sevimli shoirimiz Erkin Vohidovning turli yillarda yozilgan she’rlari jamlangan. She’rlardagi yengil kulgu, til jozibasi, tiniq kayfiyat e'tiboringizni tortadi.

САМАРҚАНД ШАҲРИНИНГ УМУМБАШАРИЙ МАДАНИЙ ТАРАҚҚИЁТ ТАРИХИДА ТУТГАН ЎРНИ

Ушбу тўплам дунёнинг энг кўҳна ва бетакрор шаҳарларидан бири, ўзида бир неча минг йиллик тарих, юксак цивилизация намуналарини мужассам этган, инсониятнинг маданий тараққиётида алоҳида аҳамиятга эга бўлган Самарқанднинг 2750 йиллик юбилейи муносабати билан ўтказилаётган халқаро симпозиум материалларини ўз ичига олади. Тўпламда Зарафшон воҳасида ибтидоий маданиятнинг қарор топиши, деҳқончилик манзил- ларининг пайдо бўлиши, тарихий тараққиёт давомида маданиятларнинг алмашинуви каби илмий муаммолар ечимига кенг ўрин берилган. Ўрта Осиё халқларининг илк ёзма ёдгорлиги «Авесто»да қадимги Сўғд ҳақидаги маълумотлар, Самарқанднинг шаҳар сифатида шаклланиши, унинг Эрон аҳамонийлари ва Александр Македонский салтанати, эфталийлар,

САМАРҚАНД ТАРИХИ

Самарқанд шаҳри тарихининг иккинчи томи Совет даврига бағиш- ланган. Самарқанд Улуғ Октябрь социалистик революцияси, гражданлар уру- ши ва чет эл интервенцияси йилларида Урта Осиёда Совет ҳокимияти нинг таянч пунктларидан бири бўлиб хизмат қилди ва шаҳар меҳнат- кашлари ички ҳамда ташқи контрреволюцияни тор-мор қилишга муносиб ҳисса қўшди. Китобда Улуғ Ватан уруши йилларида самарқандликлар- нинг мехнат соҳасидаги қаҳрамонликлари тўла ифода қилинади. Томда Самарқандда социалистик ва коммунистик қурилиш йилларида саноат, шаҳар хўжалиги, соғлиқни сақлаш, халқ маорифи, фан ва мада ний-окартув муассасаларининг тараққиёти ҳар тарафлама ёритилган.

САМАРҚАНД ТАРИХИ

Шарқ халқлари давлатчилиги ва тамаддуни тарихида, улар тараққиётининг барча босқичларида жамият иқтисодий ва сиёсий ҳаётининг марказлари ҳисобланмиш шаҳарлар муҳим аҳамиятга эга бўлган. Шаҳарларда давлатҳарбий-маъмурий ва маданий ҳаётнинг барча салоҳияти жамланган эди. Иктисодий ва маданий ривожла- нишда шаҳарларнинг етакчилик мавқеини эгаллагани, жумладан, Шарқнинг йирик шаҳарлашган минтақалари ҳисобланган Ўрта Осиёда ҳам кузатилади. Ўрта Осиё шаҳарлари замонасининг тур- ли даврларида ишлаб чиқарйшни, савдо-сотиқни юргизувчи, фанни ривожлантирувчи йирик марказлар сифатида таърифланган. Хусу- сан, Самарқанд нафақат Ўрта Осиё, балки бутун Шарқнинг йирик шаҳарлари сирасига кириб, у Ўрта Осиёнинг энг катта дарёлари Ўкуз ва Яксарт - Амударё ва Сирдарё оралигидаги улкан маданий масканнинг марказида - “зар сочувчи дарё” деб аталмиш Зарафшон бўйларида ва Евросиёнинг энг муҳим савдо тармоқлари туташган йўлда қад кўтарди. Бу

Ойдинда юрган одамлар

Ушбу китоб халқаро миқёсда улугвор, гурурли ва машаққатли юмушларни адо этаётган Бобур жамоат фонди ва Бобур номидаги халқаро илмий экспедиция фаолияти, фонд ва экспедиция асосчиси, рахбари, бениҳоя ғайрат ва жасорат эгаси, табиатшунос, қадриятшунос олим, дунёни кезиб, жахон бобуршунослари диккат-эътиборини Бо­бур юрти Ўзбекистонга қаратаётган фавкулодда ташкилотчи ва толмас инсон Зокиржон Машрабов ҳақида.