Unilibrary. Oliy ta'lim muassasalarining yagona elektron kutubxona axborot tizimi.

Бой бола, ақилли бола

Бугунги кунда қўлингиздаги каби адабиётларга эхтиёжнинг ошаётгани кишини хурсанд қилади. Негаки, дунёга чиқиш, чўққига эришганлар билан беллашишга бўлган интилиш мазкур типдаги китобларни тайёрлаётганимиздаги харакатларимиз зое кетмаётганидан дарак беради.

САБЪАИ САЙЁР

Бу кеча найрангбоз фалак олам аҳлига лўттибозликлар кўрсатди. У нилгун осмоннинг кенг фазосига жуда кўп ажойиб мунчоқларни (юлдузларни) териб ташлади. У мунчоқлар гу ногун хосиятга эга бўлиб, худди буқаламундек ҳар онда турланиб турар эди. Уларнинг ҳар бири ўз табиатига яраша юз хил найранг кўрсатар, бир нарсани пайдо қилса, иккинчисини йўқ қилар; ҳар бири бир жаҳон фитнани юзага келтирар эди. Улардан (юлдузлардан) бирининг табиатида наҳслик хоси ятсизлик мавжуд бўлса, иккинчисида бахт-саодат машъали порлар эди. Булардан қай бирининг тақдири нима билан боғ- ланган бўлса бу оламга ҳам унинг таъсири ёйилади. Буларн кўзбўямачи, найрангбоз эмас, гўзал раққоса деса бўлади. Юз туман ой юзли гўзал, йўқ, ой юзли эмас, кумушдек оқ ниқобу кумуш бадан ўйинчи дейиш керак. Уларнинг барчаси юз хил ноз билан жилваланади; ҳуснининг гўзаллиги билан кишини ўзига мафтун этади. Уларнинг баъзилари гарда билан ўроглиғу баъзиларининг пардаси бўлгани ҳолда, юзи кўриниб ҳам туради.

Қитъалар, фардлар, рубоийлар, туюқлар.

Таваккулни улким қўюб хотирига, Тушар шоҳ оллинда қуллуқ ҳавоси. Насиби анинг бир аёқ от эрур бас, Агар ганжи Қорун эрур муддаоси, Биравким бўлур бир аёқ от учун қул, Юзига керактур қозоннинг қароси.

ҚАРО КЎЗИМ

Эй юзунг гулбаргига ошуфтау ҳайрон сабо, Телбалардек гулшани кўюнгда саргардон сабо. Қўпмоғи мумкин эмастур, балки тебранмаклиги, Топмаса жонбахш лаълинг нуктасидан жон сабо. Сунбули зулфин агар ошуфта қилмайдур, недур, Ким, шабистонға эсар ҳар дам абирафшон сабо.

НАЗМ УЛ-ЖАВОҲИР

Ҳар лаолийи мансураким, фикрат ғаввоси сафо зужжожасини бошига, тартиб риштасини қўлиға тутуб, ҳамду сано уммонидин ҳосил қилғай, ул тенгрининг шонидадурким: «Ҳал оти алал-инсона ҳийна мин ад-дахри лам якун шайан мазкуран» анинг каломи фархунда фаржомидин оятдурур.

Хонадон ва жаҳон (роман)

Онажон .Бугун мен пешонангиздаги жажжигина лоларанг холни кенг қизил хошияли сорийиегизни мехрибон хамиша хотиржам чуқур кўзларингизни яққол кўриб турибман.

НАВОДИР УН-НИҲОЯ

Зихи зуҳури жамолинг қуёш каби пайдо, Юлунг қуёшнина зарроти каан ўзуб шайдо. Юзунг зиёсидин ар субҳ айни ичра баёз, Сочинг каросидин ар шом бошида савдо, Зуҳури ҳуснунг учун айлабон мазоҳирни, Бу кўзгуларда ани жилвагар килиб амло Чу жилва айлади ул ҳусн айлабон ошик, Салойн ишқин этиб офариниш ичра сало. Бири кабул эта олмай они магарким, мен Қилиб отимни зулуму жаҳул бирла адо Демайки мен Ўзи маъшуқ ўлуб, Ўзи ошик, Ки тиғи ғайрат ўлуб анга нақш гайри тудо Навоий ўлмади тавҳид гуфтугў била фаҳм, Магарки айзагасен тилни катъу жонни фидо.

МУНШАОТ

Ҳамди мавфур ул сониъғаким илми муншийси сунъ қалами била каломи мажид иншосин офариниш авроқиға рақам қилди, то офариниш аҳли анинг аҳкоми била амал қилғайлар ва яхшини ёмондину қилурни килмасдин билгайлар.

МУКАММАЛ АСАРЛАР ТЎПЛАМИ. Йигирманчи том. ДЕВОНИ ФОНИЙ (давоми) ҚАСИДАЛАР МУФРАДОТ ИЛОВАЛАР

Кардаме дар хоки кӯи дӯст маъво, кошки! Судаме рухсори худ бар хоки он по кошки! Омадӣ берун зи кӯи (он) сарви боло кошкӣ! Бурқаъ афкандӣ зи рӯи оламоро, кошки! Дидаме дидори он дилдори раъно кошки! Дида равшан кардаме з-он рӯи зебо кошки!

МУКАММАЛ АСАРЛАР ТЎПЛАМИ. Ўн саккизинчи том. ДЕВОНИ ФОНИЙ

Навоий «Девони Фоний» ҳақида «Муҳокамат ул-луғатайн» асарида маълумот берган¹. Шоирнинг форсий девони турли йилларда нашр бўлган ва девонни нисбатан мукаммал тарзда профессор Ҳамид Сулаймон чоп эттилган³. Бироқ бу нашрдан ҳам анча ғазаллар, қасидалар, кичик жанрлардаги шеърлар тушиб қолган. Бу камчиликларни тўлдириб, девонни тўлиқ ҳолда нашр этишга киришилди. Энг мукаммал ҳисобланган Париждаги 285 рақамли қўлёзманинг фотонусхасидан асос, нусха сифатида фойдаланилди. Шунингдек, «Девони Фонийнинг Теҳрон нашри, тожикистонлик адабиётшунос олим Муродий (Тожибоев Ҳожимурод) нашрга тайёрлаган «Девони Фоний» қўлёзмасидан ҳам истифода этилди. Имкон даражасида илгари нашр бўлган ғазалларни ҳам қўлёзмага солиштириб, хатолари тузатилди.

МУКАММАЛ АСАРЛАР ТЎПЛАМИ. Ўн бешинчи том. ХАМСАТ УЛ-МУТАҲАЙЙИРИН ҲОЛОТИ САЙЙИД ҲАСАН АРДАШЕР ҲОЛОТИ ПАҲЛАВОН МУҲАММАД НАЗМ УЛ-ЖАВОҲИР

Бани одам ашроф ва ҳавосси хилватларида, хусусан, ва аҳли олам сойир авоми анжуманларида, умуман, тасаввур ва аноният умуринииг худройи ва ужбу нафсоният оламининг даштпаймойи Алишер ал мутахаллис бин-Навоий (ғаффара зунубаху, саттара убба-ҳу) андоқ арз қилур ва бу навъ шарҳға еткурурким, Олий ҳазрати валоят манқибати кошифи асрори раббоний ва олими румуз ва асрори самадоний ал-уламо варсаҳ ал-анбиё қисмат кохида илми ўн оламча эрканлардин изтирор ортуқроқ тарака олғон ва уламо умматига к-анбиёйи исроил комида юз йигирма тўрт минг ҳариф аросида ўзини тариқат элининг муқтадо ва имоми, шариф хайлининг мужтаҳид ва шайх ул-исломи, яъни Нур ул-ҳақ вад-дин, каҳф ул-ислом ва муслимийна шайхуно6 ва Мавлоно Абдураҳмон ул-Жомий.

МУКАММАЛ АСАРЛАР ТЎПЛАМИ. Ўн тўртинчи том. МАҲБУБ УЛ-ҚУЛУБ МУНШАОТ ВАҚФИЯ

Ҳамд ангаким, зотиға ҳамд ончаким, сазовордур, айтса бўлмас ва сано ангаким, эҳсониға сано ончаким, ери бордур битса бўлмас. Зоти жамиъ камолат сифоти била мавсуф, сифотидин мажмуъи камолот кашф аҳлиға макшуф. Танзиҳи тил шарҳ қилурдин мубарро, тақдиси эл васф этардин муарро. Азамати боғида сипеҳри даввор бир нилуфардин кам ва қудрати оллида нужуми собита ва сайёра ул нилуфар юзида бир неча қатраи шабнам. Нилуфар юзига шабнам сочкучи ҳам ул ва шабнам суйидин нилуфарзор, балки гулистони Эрам очғучи ҳам ул.

МУКАММАЛ АСАРЛАР ТЎПЛАМИ. Ўн учинчи том. МАЖОЛИС УН-НАФОИС

Хурдабинлар хизматида ва хирадойинлар ҳазратида маъруз улким, назм каломи рутбаси рифъатиға ушбу далил басдурким, анинг муқобиласидаким, араб фусаҳоси балоғат зеварлари била намойишлиқ ва фасоҳат гавҳарлари била оройишлиқ назм раънолариға жилва берурлар эрди ва даъво кўси овозасии фалакка еткурурлар эрди. Ҳазрати малики алломнинг каломи муъжиз низоми Жабраили ҳужаста фаржом воситаси била хайрул-аном алайҳиссалавоту вассалламға нозил бўлди.

МУКАММАЛ АСАРЛАР ТЎПЛАМИ. Ўн иккинчи том. ЛИСОНУТ-ТАЙР

Жон қуши чун мантиқи роз айлагай, Тенгри ҳамди бирла оғоз айлагай. Улки махлуқот халлоқидур ул, Ондин ўзга фонию боқийдур ул. Сониъиким чекти чун сунъи қалам, Офариниш тарҳини қилди рақам. Айлагач дойир тўқуз афлокни, Қосир этти фаҳмидин идрокни. Кўкни тун-кундин муламмаъ айлади, Меҳру анжумдин мурассаъ айлади. Ойни кўк тирноғидин қилди мисол, Олғон ул тирноғ бир ёнин ҳилол.

МУКАММАЛ АСАРЛАР ТЎПЛАМИ. Ўн биринчи том. ХАМСА. Садди Искандарий

Худоё, мусаллам худолиқ санга, Биров шаҳки, даъби гадолиқ санга. Худованди бемислу монандсен, Худовандларга худовандсен. Забардастлар зердастинг сенинг, Бийиклар келиб борча пастинг сенинг. Санки кўргузуб мавж дарёйи жуд, Сен айлаб аён коргоҳи вужуд. Вужуд аҳлининг коми жудунг била, Келиб жуд қойим вужудунг била. Вужудунг қачон қилса зоҳир қидам, Бўлуб борча ашё вужуди адам.

МУКАММАЛ АСАРЛАР ТЎПЛАМИ. Ўнинчи том. ХАМСА Сабъаи сайёр

Эй сипосинг демакда эл тили лол, Элга тил сендин ўлди тилга мақол. Сендин инсонға тору пуди жасад, Жасад ичра кўнгул, кўнгулда хирад. Сен қилиб фарқ уйида пинҳоний Қоргоҳи димоғи инсоний. Кўк топиб сайру ер сукун сендин, Бири саркаш, бири нигун сендин. Тунд сендин сипеҳр Баҳроми, Чангзан Зуҳранинг Дилороми.