Kitoblar

Mirzo Ulug'bek

Maqsud Shayxzoda "Mirzo Ulug'bek" asarida Ulug'bekni "inson - olim - davlat arbobi" sifatida aks ettirishga intilgan. Ammo buning o'zi ham oson ijodiy ish emas edi. Shubhasiz, Ulug'bek fojeasini keltirib chiqargan bu hayotiy masalalarni o'zaro aloqada va uzviy bog'liqlikda tasvirlash Shayxzodadan katta talab mahoratni talab etdi. Mirzo Ulug'bekning ham inson, ham olim, ham davlat arbobi sifatidagi obrazini badiiy mujassamlashtirish uchun ko'plab personajlarni asar to'qimasiga olib kirdi va bu personajlar harakat etejak syujet chiziqlarini ishlab chiqdi. Bunday personajlar tarixiy voqelikning o'zida serob bo'lishiga qaramay, dramaturg ularni saralab ola bildi va shu bilan birga badiiy to'qimadan ongli ravishda foydalanib, ya'ni to'qima qahramonlar obrazini asarga dadil jalb eta oldi.

Кеча ва кундуз

ЧЎЛПОН ИЖОДИ ҲАҚИДА ҚИСҚАЧА МАЪЛУМОТ. Абдулҳамид Сулаймон ўғли Чўлпон (1898-1938) — шоир, ёзувчи, драматург, таржимон, ва жамоат арбоби. "Садои Туркистон", "Дархон", "Янги Шарқ", "Иштирокиюн", "Бухоро ахбори" газеталари ва "Муштум", "Гулистон" каби журналларда фаолият юритган. "Илмий кенгаш", "Чиғатой гурунги", "Нашри маориф" ташкилотлари ва "Турон" театрида адабий, илмий-маърифий ишлар билан шуғулланган. Унинг "Ўзбек ёш шоирлари", "Уйғониш" (1922), "Булоқлар" (1923), "Тонг сирлари" (1926) ва "Соз" (1935) тўпламлари; "Ойдин кечаларда", "Қор қўйнида лола", "Новвой қиз", "Қурбони жахолат", "ДўхтирМуҳаммадёр" сингари ҳикоялари; "Йўл эсдалиги", "Вайроналар орасидан", "Адабиёт надир?" каби очерк ва мақолалари; "Темирчи", "Гуноҳ", "Чўрининг исёни", "Ёрқиной", "Халил фаранг", "Ўлдирувчи" (1921), "Севги ва салтанат", "Чўпон севгиси" (1922), "Ёрқиной", "Яна уйланаман", "Қоровул уйқуси" каби саҳна асарлари ва "Кеча ва кундуз" романи мавжуд. Чўлпон "Маликаи Турондот" (К.Гоцци), "Терговчи" (Н.В.Гоголь), "Лаббай", "Хасис (Мольер) каби асарларни таржима қилган. Чўлпонга Алишер Навоий номидаги Ўзбекистон Республикаси Давлат мукофоти (1991) ва "Мустақиллик" ордени (1999) берилган.

Менинг доғистоним

Зиёлиларимиз ҳамма ўқиши керак бўлган юзта китобнинг рўйхатини тузишди. Бу китоблар рўйхатида "Менинг Доғистоним" асари ҳам бор. Агар бу рўйхат ўнтага қисқартирилганда ҳам, унда "Менинг Доғистоним" китоби албатта бўларди. Чунки тил, миллат, халқ, қадрият, Ватан меҳри, давр руҳи, севги сеҳри, ҳақиқат ва ёлғон, яхшилик ва ёмонлик, тинчлик ва уруш мавзулари ҳассосона ёритилган "Менинг Доғистоним"дай асар жаҳон адабиётида кам топилади. Айниқса, асар мазмун-моҳиятига сингиб кетган шоирнинг дилбар шеърлари, пурмаъно ҳикмат-ҳикоятлари, ўзи кўрган ибратли воқеалар ҳақидаги ёдномалари ўқувчиларда ўчмас таассурот қолдиради. 1971 йилда дунё юзини кўрган бу асар ўтган ярим аср давомида юздан ортиқ тилларга таржима қилинди, миллионлаб нусхада чоп этилди. Бироқ, ҳамон савдо расталарида кам топиладиган ноёб китоблар қаторида тилга олинади. Мазкур китобнинг она тилимизда кўп нусхада чоп этилиши шоирнинг қадрдон мухлислари қўлларига бир туҳфадай етиб бориш имконини берадию Ишончимиз комил, дунёга машҳур бу китоб ўзининг янги-янги мухлисларини топади ва уларнинг ҳам севимли маънавий мулкига айланади

Ikki eshik orasi

E'tiboringizga havola etilayotgan mazkur kitob O'tkir Hoshimov asarlari ichida qamrovi, o'quvchi qalbiga yangiligi bilan alohida ahamiyatga ega. Unda adib qariyb qirq yillik davrni o'z ichiga, bir qancha chigal va murakkab taqdirlar misolida o'z xalqining urush davrida boshdan kechirgan hayoti, qismati haqida mahorat bilan qalam tebratgan. Zamon va davr qanday sharoitda kechishidan qat'i nazar insoniy qadr-qimmat tushunchalarini saqlab qolgan, tqadirini el-yurti, xalqi, Vatani taqdiri bilan bog'lagan, farzandidan ayrilganida ham qalbiga quvonch baxsh etishi mumkin bo'lgan boshqa sababini o'zi uchun yarata olgan, hayotini sevgi-muhabbat tuyg'ulari bilan bezamoqchi bo'lgani holda urush hukmiga tobe bo'lib qolgan insonlar qismatini ifodalovchi ushbu asar mutolaasidan so'ng bugungi o'tayotgan tinch-omon hayotingiz, farzandlaringiz baxti uchun shukrona aytasiz. Asar aynan shu jihati bilan qlblatga yaqin.

Yur, tog'larga ketamiz

"Yur tog'larga ketamiz" qissasi ana shunday epigraf hamda Saroytosh qishlog'ining go'zal ta'rifi bilan boshlanadi. Qissa qahramoni qorong'i bostirmadan topib olgan kuchukbolaga (aslida, u oddiy kuchukbola emas, bo'ri bilan itning orasida tug'ilgan) Qoraboy deb ism qo'yadi. Shu kundan e'tiboran uning hayoti qiziqarli voqealar bilan boyib boradi. Bag'ri keng tog'liklarning hammasi ham negadir Qoraboyga nisbatan yaxshi munosabatda bo'maydilar, uni odamlar orasidan yo'qotishga urinadilar. Ammo asar qahramoni sodiq do'stini harchand himoya qilmasin, ko'pchilikka bas kelolmaydi. Alaloqibat, odamlardan zulm ko'rgan Qoraboy ularga zulm bilan javob qaytaradi. Natijada esa "Hayvonot bog'i"ga badarg'a qilinadi. Ammo o'rtada allaqachon ildiz otgan sadoqat rishtasi, mehr-muhabbat tuyg'usi do'stlarni qayta diydor ko'rishtiradi. Tog'lar esa yana ularni qarshi olmoqqa shay turadi...

So'z chamani

O'zbek xalqining ardoqli farzandi, O'zbekiston xalq shoiri Halima Xudoyberdiyeva nima bitgan bo'lsa yurak qoni bilan, To'maris momolarga xos jasorat, shijoat bilan, Zebunniso, Nodirabegimlar kabi nafosat bilan yozgan. Ishonamiz, shoiraning ushbu kitobga kiritilgan she'rlari qalbingizga dilbar tuyg'ularni armug'on etadi.

Ulug'bek xazinasi

"Padarkush, toj-u taxt, olti oy..." Nozomiy Ganjaviyning bu jumlalarni o'qigan Abdullatif nechog'lik xato qilganini anglaydi, anglaganda ham o'zini kutayotgan fojialarni, atrofdagi sotqinlarni, xiyonatlarni ko'rib-bilib anglaydi. Otasi-yu o'z jigariga qilgan xunrezligi, millat ma'naviyatiga qilgan adolatsizligi ko'z oldida yaqqol namoyon bo'ladi. Ko'ngil sezgan mudhish taqdir boshida yalang'och qilich bo'lib ko'tarilganda, tiliga bir kalom keladi: "Gunohkor farzandingizni kechirgaysiz, buzrukvor!" Ammo bu bilan na otasi, na millat va na xalqi oldida o'zini oqlay oladi... Odil Yoqubovning ushbu asari o'quvchini bir dam tarix sahnasiga olib chiqadi. Yaxshilar davrasida ilm va odamiylikka, xiyonotkor amirlar qurshovida makkorlik va xudbinlikka guvoh bo'ladi. Vijdon amri va to'g'riso'zlik naqadar buyuk kuch ekanligiga amin bo'ladi. O'quvchi kitob mutolaasi davomida buyuk allomani yod etadi va uning ma'naviy merosi bugungi kungacha etib kelishida sababchi bo'lgan tarixiy shaxslar va voqealar bilan badiiy tasvirlarda tanishadi.

Shum bola

Biz bugun o'qiyotgan kitoblarni yigirma o'ttiz yil o'tib, balki varaqlagimiz ham kelmas, xohish topa olmasmiz. Lekin "Shum bola" qissasini esa har gal, har qanday yoshda bolalik sho'xliklarini qo'msab, sog'inib, mutolaa qilishga ehtiyoj sezamis. Adibimiz G'.G'ulomning bu qissasi tasviriy vositalarga boyligi bilan boshqa asarlaridan ajralib turadi. "Dandon sopli pichoq"dan boshlanib, chuvalashib ketgan gapni boyning qizi - Adolning "o'g'il tug'ib bergani"ga borib ulab "innankeyin"chi, o'lgudek unjiq, ziqna, ezma Sariboyni mot qilgan Shum bolaning bir-biridan qiziq sarguzashtlaridan xabardor bo'lishni xohlasangiz kitob mutolaasiga shoshiling. Asar keng kitobxonlar ommasi uchun mo'ljallangan.

Tushda kechgan umrlar

O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2017-yil 13-sentyabrdagi “Kitob mahsulotlarini nashr etish va tarqatish tizimini rivojlantirish, kitob mutolaasi va kitobxonlik madaniyatini oshirish hamda targ‘ib qilish bo‘yicha kom-pleks chora-tadbirlar dasturi to‘g‘risida” gi qarorida yosh avlodning ma‘naviy intellektual salohiyati, ong-u tafakkuri va dunyoqarashini yuksaltirishda, ona Vatani va xalqiga muhabbat va sadoqat tuyg‘usi bilan yashaydigan barkamol shaxsni tarbiyalashda beqiyos ahamiyatga ega bo‘lgan kitobxonlik madaniyatini oshirishga alohida e‘tibor qaratilgan. Ulug‘ adib, O‘zbekiston xalq yozuvchisi O‘tkir Hoshimovning “Tushda kechgan umrlar” romanini mutolaa qilgan yosh kitobxonlar ma‘naviy olami shunga yarasha bo‘ladi. Ushbu nashrning o‘ziga xos jihatlaridan biri shundaki, bu nashri hozirgi o‘zbek tilining imlo qoidalariga to‘liq moslangan shaklda berildi.

Chol va dengiz

Ushbu kitobga dunyo miqyosida mashhur adib, “Nobel” mukofoti sovrindori E.Xemingueyning eng sara asarlari kiritilgan. “Chol va Dengiz” qissasida insonning ulug‘ligi, undagi iroda va matonat, oqillik va azm-u qaroridan og‘ishmaslik o‘zgacha talqinda aks etgan. “Alvido, qurol” romani esa qahramonlarning fikr-xayollari, kechmishlari, urushning insoniyat boshiga solgan mudhish kulfatlari haqida o‘ylashga, tinchlikning qadriga yetishga chorlaydi. Serqirra ijodkorning millionlab nusxalarda chop etilgan asarlarini mutolaa qilishga shoshiling, aziz kitobxon.

Уруш ва тинчлик 3-4 китоблар

Бу китоб фақат уруш ёҳуд тинчлик ҳақида эмас. Унда мавзулар қамрови-одамлар қисмати, уларнинг тақдири, ўйлари қарашлари ва айни пайтда бўлаётган жараёнга муносабати китобхон эътиборидан четда қолмайди. Қолверса, мутолаа жараёнида қалбингизга яқин бўлиб қолган ёхуд жамиятда қандай мавқега эга бўлишдан қатъи назар урушни ўзининг тақдири билан боғлаган ва бўлаётган воқеаларга фаол муносабат билдираётган қаҳрамонлар қисмати сизга фавқулодда ҳодиса эмас, балки ўз эрки, ўз номуси учун курашаётган тимсол сифатида гавдаланади. Андрей Болконский, Пьер Безухов, Николай Ростов, Наташа, Соня, Мари-улар билан узоқ муддат ўзингизни ҳамфикр, йўлдош, ҳамсуҳбатдек ҳис қиласиз.

Уруш ва тинчлик

O'zbek tilining izohli lug'ati A-D Jild - I

Ushbu ko'p jildli "O'zbek tilining izohli lug'ati" uning lotin yozuviga asoslan- gan o'zbek alifbosida tayyorlangan dastlabki nashri hisoblanadi. Lug'at hozirgi o'zbek adabiy tilida keng iste'molda bo'lgan 80 mingdan ortiq so'z va so'z birik- malarini, fan, texnika, san'at va madaniyat sohalariga oid terminlarni, bir necha shevada qo'llanadigan so'zlarni, ba'zi tarixiy va eskirgan atamalarni o'z ichiga ola- di. Lug'atda berilgan so'zlarning amalda qoʻllanishi XX asr hamda XXI asrning dastlabki davri o'zbek adabiyoti va matbuotidan olingan misollar bilan dalillangan. Lug'at o'zbek tilshunosligi va turkiyshunoslik bo'yicha mutaxassislar, tarjimonlar, ommaviy axborot vositalari xodimlari, oliy ta'lim muassasalarining o'qituvchilari va talabalari, shuningdek, keng o'quvchilar ommasi uchun mo'ljallangan.

O'zbek tilining izohli lug'ati E-K Jild - II

Ushbu ko'p jildli "O'zbek tilining izohli lug'ati" uning lotin yozuviga asoslan- gan o'zbek alifbosida tayyorlangan dastlabki nashri hisoblanadi. Lug'at hozirgi o'zbek adabiy tilida keng iste'molda bo'lgan 80 mingdan ortiq so'z va so'z birik- malarini, fan, texnika, san'at va madaniyat sohalariga oid terminlarni, bir necha shevada qo'llanadigan so'zlarni, ba'zi tarixiy va eskirgan atamalarni o'z ichiga ola- di. Lug'atda berilgan so'zlarning amalda qoʻllanishi XX asr hamda XXI asrning dastlabki davri o'zbek adabiyoti va matbuotidan olingan misollar bilan dalillangan. Lug'at o'zbek tilshunosligi va turkiyshunoslik bo'yicha mutaxassislar, tarjimonlar, ommaviy axborot vositalari xodimlari, oliy ta'lim muassasalarining o'qituvchilari va talabalari, shuningdek, keng o'quvchilar ommasi uchun mo'ljallangan.

O'zbek tilining izohli lug'ati L-P Jild - III

Ushbu ko'p jildli "O'zbek tilining izohli lug'ati" uning lotin yozuviga asoslan- gan o'zbek alifbosida tayyorlangan dastlabki nashri hisoblanadi. Lug'at hozirgi o'zbek adabiy tilida keng iste'molda bo'lgan 80 mingdan ortiq so'z va so'z birik- malarini, fan, texnika, san'at va madaniyat sohalariga oid terminlarni, bir necha shevada qo'llanadigan so'zlarni, ba'zi tarixiy va eskirgan atamalarni o'z ichiga ola- di. Lug'atda berilgan so'zlarning amalda qoʻllanishi XX asr hamda XXI asrning dastlabki davri o'zbek adabiyoti va matbuotidan olingan misollar bilan dalillangan. Lug'at o'zbek tilshunosligi va turkiyshunoslik bo'yicha mutaxassislar, tarjimonlar, ommaviy axborot vositalari xodimlari, oliy ta'lim muassasalarining o'qituvchilari va talabalari, shuningdek, keng o'quvchilar ommasi uchun mo'ljallangan.

O'zbek tilining izohli lug'ati Q-S Jild - IV

Ushbu ko'p jildli "O'zbek tilining izohli lug'ati" uning lotin yozuviga asoslan- gan o'zbek alifbosida tayyorlangan dastlabki nashri hisoblanadi. Lug'at hozirgi o'zbek adabiy tilida keng iste'molda bo'lgan 80 mingdan ortiq so'z va so'z birik- malarini, fan, texnika, san'at va madaniyat sohalariga oid terminlarni, bir necha shevada qo'llanadigan so'zlarni, ba'zi tarixiy va eskirgan atamalarni o'z ichiga ola- di. Lug'atda berilgan so'zlarning amalda qoʻllanishi XX asr hamda XXI asrning dastlabki davri o'zbek adabiyoti va matbuotidan olingan misollar bilan dalillangan. Lug'at o'zbek tilshunosligi va turkiyshunoslik bo'yicha mutaxassislar, tarjimonlar, ommaviy axborot vositalari xodimlari, oliy ta'lim muassasalarining o'qituvchilari va talabalari, shuningdek, keng o'quvchilar ommasi uchun mo'ljallangan.

O'zbek tilining izohli lug'ati T-V Jild - V

Ushbu ko'p jildli "O'zbek tilining izohli lug'ati" uning lotin yozuviga asoslan- gan o'zbek alifbosida tayyorlangan dastlabki nashri hisoblanadi. Lug'at hozirgi o'zbek adabiy tilida keng iste'molda bo'lgan 80 mingdan ortiq so'z va so'z birik- malarini, fan, texnika, san'at va madaniyat sohalariga oid terminlarni, bir necha shevada qo'llanadigan so'zlarni, ba'zi tarixiy va eskirgan atamalarni o'z ichiga ola- di. Lug'atda berilgan so'zlarning amalda qoʻllanishi XX asr hamda XXI asrning dastlabki davri o'zbek adabiyoti va matbuotidan olingan misollar bilan dalillangan. Lug'at o'zbek tilshunosligi va turkiyshunoslik bo'yicha mutaxassislar, tarjimonlar, ommaviy axborot vositalari xodimlari, oliy ta'lim muassasalarining o'qituvchilari va talabalari, shuningdek, keng o'quvchilar ommasi uchun mo'ljallangan.

O'zbek tilining izohli lug'ati X-Ch VI-Jild

Ushbu ko'p jildli "O'zbek tilining izohli lug'ati" uning lotin yozuviga asoslangan o'zbek alifbosida tayyorlangan dastlabki nashri hisoblanadi. Lug'at hozirgi o'zbek adabiy tilida keng iste'molda bo'lgan 80 mingdan ortiq so'z va so'z birikmalarini, fan, texnika, san'at va madaniyat sohalariga oid terminlarni, bir necha shevada qo'llanadigan so'zlarni, ba'zi tarixiy va eskirgan atamalarni o'z ichiga ola- di. Lug'atda berilgan so'zlarning amalda qoʻllanishi XX asr hamda XXI asrning dastlabki davri o'zbek adabiyoti va matbuotidan olingan misollar bilan dalillangan. Lug'at o'zbek tilshunosligi va turkiyshunoslik bo'yicha mutaxassislar, tarjimonlar, ommaviy axborot vositalari xodimlari, oliy ta'lim muassasalarining o'qituvchilari va talabalari, shuningdek, keng o'quvchilar ommasi uchun mo'ljallangan.

O'zbek tili sinonimlarining izohli lug'ati

Ushbu lug'at umumta'lim maktablari, akademik litseylar o'quvchilari uchun mo'ljallangan bo'lib, undan o'zbek tili sinonimlarining izohlari o'rin olgan. Lug'atga faqat mustaqil so'zlardan iborat sinonimik qatorlargina emas, balki yordamchi so'z turkumlari doirasidagi sinonimik qatorlar ham kiritilgan. Mazkur lug'at o'quvchilarning o'z ona tili boyligi bilan chuqurroq tanishishlariga xizmat qiladi.

O'zbek tilining shakllanish va rivojlanish tarixi

Ushbu monografiya birlamchi yozma manbalar asosida o'zbek tilining ko'p ming yillik tarixiy rivojlanishini yoritib beruvchi ilmiy asardir. Unda miloddan oldingi davrlarda hozirgi O'zbekiston hududida yashagan, o'zbeklarning ajdodlari hisoblangan turkiy xalq vakillarining eng qadimgi yozma manbalarda keltirilishi bayon etilgan, ularning boshqa xalqlar tillariga ko'rsatgan ta'siri, ilmiy faktlar asosida o'zbek tilining tarixan shakllanish davrlari hamda rivojlanish bosqichlari tadqiq qilingan. Monografiya O'zbekiston Respublikasi Prezidentining 2020-yil 20- oktabrdagi PF-6084-sonli farmoni bilan tasdiqlangan "2020-2022-yillarda o'zbek tilini rivojlantirish va til siyosatini takomillashtirish konsepsiyasini 2020- 2022-yillarda amalga oshirish dasturi"da belgilangan ustuvor vazifalari asosida nashrga tayyorlandi.